عنصر پتاسیم

🔷🔷 مقدمه

با پیشرفت علوم و فنون مربوط به کشاورزی، صنعت کود و مواد مغذی جهت رشد گیاه نیز با سرعت روز افزونی در حال گسترش است. تقریباً می‌توان گفت که برای هر مشکلی یک کود اختصاصی برای گیاهان معرفی شده است. سیلیکات پتاسیم (potassium-silicate) از دسته کودهای جدیدی است که تاثیرات متنوع و گوناگونی روی گیاهان دارد. اما بدون شک مهمترین تاثیری که کود سیلیکات پتاسیم بر روی گیاهان می‌گذارد ضخیم‌تر کردن بافت کوتیکولی است. ضخیم‌تر شدن برگ و ساقه‌های جوان به گیاهان اجازه می‌دهد تا نسبت به عوامل نامساعد محیطی مانند حمله آفات، گرماهای شدید و ورود عوامل بیماری‌زا با راندمان بهتری از خود محافظت کند. البته این کود خواص دیگری نیز دارد که در این مقاله به طور کامل با آنها آشنا خواهید شد.

 🔻🔻🔻🔻🔻

🔑سیلیکات پتاسیم چیست؟

سیلیکات پتاسیم یک ترکیب شیمیایی غیر آلی متشکل از سیلیسیم و پتاسیم است که به عنوان کود در صنعت کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. درصد سیلیسیم و پتاسیم موجود در کودهای سیلیکات پتاسیم بسته به نوع فرمولاسیون و شرکت تولید کننده آن متفاوت است. اما به طور معمول یک کود سیلیکات پتاسیم حاوی 15 تا 30 درصد سیلیسیوم محلول و  حدود 10 تا 40 درصد پتاسیم محلول می‌باشد. 

🔑نقش عنصر سیلیسیم در گیاه چیست؟

به نظر می رسد سیلیسیم برای گیاهان خاصی در شرایط استرس مفید است. مشخص شده است که سیلیسیم باعث بهبود تحمل به خشکی و به تعویق افتادن پژمردگی در محصولاتی که آبیاری آنها متوقف شده است می شود و ممکن است توانایی گیاه را برای مقاومت در برابر مسمومیت با ریز مغذی ها و سایر فلزات (مانند آلومینیوم، مس، آهن، منگنز، روی و غیره) افزایش دهد.

همچنین، سیلیسیم به افزایش استحکام ساقه کمک می کند. به عنوان مثال، تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی برنج و گندم کمبود سیلیسیم دارند، ساقه‌های آن‌ها ضعیف می‌شود و به راحتی در باد یا باران می شکند. همچنین تحقیقات نشان داده است که سیلیسیم مقاومت گیاهی را در برابر حمله پاتوژن قارچی افزایش می دهد. در مورد سفیدک پودری و فایتوفتورا، این مورد به اثبات رسیده است.

همچنین حمله آفات مکنده مانند پسیل‌ها و شته‌ها در شرایطی که کمبود سیلیسیم در گیاه وجود داشته باشد شدیدتر خواهد بود.

از آنجایی که سیلیسیم یک عنصر ضروری در گیاه در نظر گرفته نمی شود، اکثر گیاهان بدون آن به طور عادی رشد می کنند. با این حال، برخی از گیاهان علائمی را در صورت کمبود عنصر سیلیسیم نشان داده اند. برنج، گندم و سایر غلات در هنگام کمبود سیلیسیم، میزان رشدشان کاهش می یابد. گوجه فرنگی، خیار و توت فرنگی نیز در صورت کمبود سیلیسیم رشد غیرطبیعی گل را خواهند داشت که احتمالاً باعث بدشکلی میوه می شود. کمبود سیلیسیوم همچنین پتانسیل سمیت با عناصر منگنز، مس یا آهن را در گیاهان افزایش می دهد.

🔑خواص و ویژگی‌های کود سیلیکات پتاسیم

کود سیلیکات پتاسیم به صورت همزمان حاوی عناصر سیلیسیم و پتاسیم است که تمام مواردی که در بالا به آن اشاره شد را تامین و برای گیاه تضمین می‌کند. کود سیلیکات پتاسیم یک مکمل غذایی برای انواع محصولات کشاورزی از قبیل گیاهان زراعی، باغی، گلخانه‌ای و زینتی است و استفاده به هنگام و مناسب از آن باعث رشد، عملکرد و کیفیت محصول می‌شود.

سیلیکات پتاسیم با ضخیم‌تر کردن کوتیکول گیاه سبب افزایش مقاومت برگ و ساقه‌های جوان در برابر عوامل نامساعد محیطی می‌گردد. به طور مثال استفاده از این کود در غلات باعث افزایش مقاومت آنها در برابر بادهای شدید و یا باران های خارج از فصل می‌شود. 

مشکل خوابیدن غلات روی زمین بر اثر باد در اصطلاح کشاورزی “ورس” (lodging) خوانده می‌شود. علاوه بر جلوگیری از عارضه ورس، کود سیلیکات پتاسیم به گیاهان کمک می‌کند تا در برابر سمیت ناشی از فسفر، منگنز، آلومینیوم و آهن مقاومت کنند. علاوه بر این سیلیکات پتاسیم تحمل به نمک در گیاه را افزایش می‌دهد و در نتیجه گزینه مناسب برای خاک‌های شور و قلیایی به شمار می‌آید.

این کود همچنین با کاهش از دست دادن آب به مقاومت گیاه در برابر خشکی کمک می‌کند و در برخی موارد ممکن است رشد و عملکرد آنها را نیز افزایش دهد. استفاده از سیلیکات پتاسیم حالت ایستایی برگ را بهبود بخشیده و کارایی فتوسنتز را نیز بهتر می‌کند. در مورد گیاه چمن نیز به اثبات رسیده است که کود سیلیکات پتاسیم می‌تواند منجر به رشد سریعتر و بهبود یکدستی سبزینگی در زمین‌های کشت شده شود.

علاوه بر این موارد کود سیلیکات پتاسیم حاوی درصد مناسبی از پتاسیم نیز هست که می‌تواند باعث رسیدن و رنگ آوری بهتر میوه‌ها شود. پتاسیم همچنین باعث بهتر شدن سایز میوه شده و به دلیل خاصیت افزایشی که با سیلیسیم دارد می ‌تواند گیاه را در برابر خشکی و خاک‌های شور بهتر مراقبت کند.

مورد خاص دیگری که در مورد کود سیلیکات پتاسیم به نظر می‌آید، افزایش مقاومت گیاهان به آفات مکنده و بیماری‌های قارچی در صورت استفاده از این کود است. کاملاً واضح است که با افزایش ضخامت کوتیکول و پاشش مواد برنده میکروسکوپی سیلیسیم روی آنها، محیط برای استقرار و نفوذ آفات و بیماری‌ها بسیار نامساعد می‌شود. به خصوص در مورد آفات مکنده‌ای مانند پسیل گلابی به تجربه ثابت شده است که پاشش سیلیکات پتاسیم قبل از حضور آفت در باغ می‌تواند به عنوان یک عامل پیشگیری کننده از آلودگی گلابی به این آفت خطرناک استفاده شود. سفیدک‌های پودری و سایر آلودگی‌های قارچی سطحی نیز با استفاده از سیلیکات پتاسیم کاهش چشمگیری پیدا می‌کنند. در نتیجه استفاده از سیلیکات پتاسیم می‌تواند یکی از راهکارهای مناسب برای کشت ارگانیک و تولید محصول سالم در سیستم‌های کشاورزی گوناگون معرفی شود. البته بایستی توجه داشت که کود سیلیکات پتاسیم نمی‌تواند به عنوان یک سم استفاده شود و در نتیجه تنها نقش پیشگیری کننده برای جمعیت‌های پایین از آفات و بیماری‌ها را دارد.

🔑زمان استفاده از کود سیلیکات پتاسیم

کود سیلیکات پتاسیم زمان خاصی برای مصرف ندارد اما بهتر است که این کود قبل از بروز گرماهای شدید برای درختان میوه و صیفی جات استفاده شود. در مورد غلات نیز قبل از تشکیل خوشه و سنگین شدن ساقه ها بایستی اقدام به استفاده از سیلیکات پتاسیم کرد. پیشنهاد می‌شود از کود سیلیکات پتاسیم ۱ الی ۳ بار در فصل رویش استفاده گردد.

🔑نحوه استفاده از کود سیلیکات پتاسیم

 این محصول هم به شکل آبیاری و هم به صورت محلول پاشی قابلیت استفاده بر روی گیاهان مختلف را دارد. بسته به شرکت تولید کننده و فرمولاسیون استفاده شده در آن میزان مصرف این کود بین ۱ تا ۳ در هزار متغیر است که برای محاسبه دقیق‌تر آن بایستی به لیبل محصول مراجعه فرمایید. در مورد مصرف خاکی نیز که بیشتر برای جلوگیری از مسمومیت با فلزات استفاده می‌شود می‌توانید ۱۵ تا ۲۰ لیتر در هکتار از این کود استفاده کنید. در مورد برنج بهتر است که کود سیلیکات پتاسیم قبل از خروج نشا از خزانه نیز استفاده شود تا خطر ورس به کمترین میزان خود برسد.

🔑معرفی بهترین برندهای کود سیلیکات پتاسیم

 شرکت‌های مختلفی در ایران اقدام به واردات و یا تولید کود سیلیکات پتاسیم کرده اند که در ادامه شما را با بهترین این کودها آشنا خواهیم کرد:

 سیلیکات پتاسیم سولجر ساخت شرکت خوشنام ایکس گرین است که حاوی ۴۰ درصد پتاسیم و ۲۰ درصد سیلیسوم می‌باشد و میزان مصرف آن ۲ تا ۳ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب توصیه شده است.

 کود سیلیکوپاد نیز ساخت شرکت پادنا بوده و حاوی ۲۷ درصد سیلیسیم و ۱۳ درصد پتاسیم است  می‌توان از آن به میزان ۱ تا ۳ لیتر در هکتار استفاده کرد.

سیلیکات پتاسیم جنتاترول نیز یکی از برندهای معتبر در بازار کود ایران است که حاوی ۲۲ درصد سیلیسیوم و ۱۱ درصد پتاسیم محلول می‌باشد و می‌توان از آن به نسبت ۲ تا ۳ در هزار استفاده کرد.