فرمولایف

مقدمه

خیار از جمله محصولاتی می باشد که در سال های اخیر به دلیل توسعه و ترویج گلخانه ها، تولید آن رو به افزایش بوده و با افزایش هزینه های تولید در سطح گلخانه بخصوص در کشت هیدروپونیک گلخانه داران سعی بر این دارند که افزایش کمی و کیفی محصول و زمان عرضه آنرا را بنحوه احسن مدیریت کنند. خیار از پرمصرف صیفی جات محسوب می شود که شکل ظاهری آن نقش مهمی در بازار پسندی و فروش آن دارد، بنابراین بدشکلی میوه خیار موجب کاهش کیفیت محصول و در نتیجه کاهش بازار پسندی و کاهش سود اوری آن می گردد. عوامل مختلفی می تواند در بدشکل شدن میوه خیار دخیل باشد که بطور خلاصه در زیر به آن اشاره شده است.

عواملی که موجب بد شکلی خیار می شود

• تنش های محیطی

تنش های محیطی از قبیل گرما، سرما، کم آبی می توانند موجب بد شکلی میوه خبار گردد. دمای بهینه برای رشد گیاه خیار 25 درجه سانتی گراد می باشد و دمای کمتر از 18 درجه سانتی گراد در زمان تشکیل گل، گرده افشانی و تشکیل میوه موجب بدشکلی و داسی شکل شدن میوه خیار می گردد. با توجه به اینکه اغلب ارقام خیار های گلخانه پارتنوکارپ بوده و نیاز به گرده افشانی ندارند، اما ارقام خیار مزرعه ای، دمای بالا موجب اختلال در گرده افشانی شده و در نهایت موجب بدشکلی میوه می گردد. شرایط نامساعد رطوبت بویژه در گلخانه می تواند عاملی دیگر در بد شکلی خیار باشد بطوریکه کاهش رطوبت گلخانه می تواند موجب بدشکلی و هلالی شکل شدن میوه خیار گردد. بنابراین مدیریت شرایط محیطی گلخانه از قبیل دما و رطوبت می تواند نقش مهمی کاهش بدشکلی میوه خیار و  افزایش کیفیت محصول خیار و در نهایت سود آوری بیشتر کشت این محصول داشته باشد.

• کمبود عناصر غذایی

اغلب کمبود عناصر غذایی مهمترین علت بد شکلی میوه خیار بخصوص در کشت گلخانه و هیدروپونیک می باشد. کمبود یا بیشبود عناصری از قبیل ازت، پتاسیم، کلسیم و بور می تواند در بدشکلی میوه خیار دخیل باشد. ازت عنصری پرمصرف در گیاه می باشد که این عنصر بصورت متحرک بوده که علائم کمبود ابتدا بصورت زرد شدن برگهای مسن در پایین بوته ظاهر می گردد و در صورت عدم رفع این کمبود، علائم می تواند بصورت کوتاه و چاقی همراه با زردی در میوه خیار و گاهی بروز حالت زگیل مانند در روی ارقام حساس خیار نمایان گردد. از سوی دیگر مصرف بی رویه ازت بخصوص کود اوره می تواند موجب مسمومیت در گیاه شود که علاوه بر کاهش میزان گل دهی به دلیل تحریک رشد رویشی بیش از حد و نهایتا کاهش مقدار محصول، علائم این مسمومیت در میوه بصورت پیچ خوردگی و توخالی شدن میوه بروز می کند. پتاسیم یکی دیگر از عناصر پرمصرف و متحرک گیاه می باشد که کمبود آن بصورت قهوه ای شدن حاشیه برگها مسن و در میوه خیار بصورت تورم میوه در گلگاه میوه و چماقی شکل شدن یا اصطلاحا لامپی شدن خیار نمایان می گردد. از سوی دیگر کمبود عنصر کلسیم نیز می توانند در بدشکلی میوه خیار دخیل باشد، کلسیم عنصر کم مصرف و غیر متحرک بوده که کمبود آن علاوه بر کاهش مقاومت گیاه در برابر بیماریها و آفات، افزایش ریزش گل موجب تورم میوه در ناحیه دم و حالت دوکی شکل شدن میوه خیار می گردد. بور عنصر بسیار کم مصرف درگیاه می باشد با این وجود می تواند نقش کلیدی در فرایند های فیزیولوژیکی مانند تشکیل گل و باروری آن داشته باشد که در خیار کمبود بور باعث بروز نوارهای رنگ پریدگی نقره ای روی میوه به حالت زیپ مانند می شود. بنابرایت تغذیه مناسب نقش مهمی در کاهش عارضه بدشکلی در خیار دارد.با توجه تجربه ما اغلب بدشکلی مشاهده شده در محصول خیار به دلیل کمبود پتاسیم یا کلسیم می باشد که با برنامه ریزی منظم و دقیق تغذیه ای به راحتی می توان این مشکل را رفع کرد. برای جبران کمبود عناصر غذایی توصیه می شود در مراحل اولیه تشکیل میوه خیار از کود نیترات کلسیم در آب آبیاری استفاده شود. تجربه گروه مرسین کشت در بحث گلخانه ای نشان داده استفاده از نیترات کلسیم (شرکت پادنا) در آب آبیاری در چندین مرحله (بخصوص قبل از تشکیل گل و تشکیل میوه) و محلول پاشی کود کلسیم–بور (شرکت پادنای ایران و یا نمسیس پرینوا مکزیک)در زمان اولیه تشکیل میوه خیار و  استفاده از کود سولوپتاس یا کود NPK پتاس بالا مانند 36-12-12 فرمولایف نروژ در مراحل قبل از گل دهی و بعد از مرحله تشکیل میوه تاثیر فوق العاده ای در کاهش بدشکلی و افزایش کیفیت و کمیت محصول خیار دارد.

Nitrogen deficiency کمبود نیتروژن

• عوامل بیماریزا و آفات گیاهی

آفات مکنده مانند سفیدبالک، تریپس و کنه ها در اثر تغذیه از بافت نرم میوه خیار در مراحل اولیه تشکیل میوه موجب بدشکلی و پیچ خوردن میوه خیار می گردد. این آفات به تغذیه از بافت سلولی تازه و ظریف بخشی از  میوه در حال تشکیل، موجب تخریب این بافت ها شده در نتیجه اثر رشد سلولی بخش سالم میوه، میوه پیچ خورده و بصورت داسی شکل در می آید. گروه کیاهپزشکب مرسین کشت توصیه می کند در صورت عدم وجود یا جمعیت کم آفات، محلول پاشی منظم با صابون محلول پاشی تاثیر بسزایی در کنترل افات خواهد داشت و نیازی به مصرف سموم نخواهد بود و از سوی دیگر محصولی با کیفیت عالی و عاری از سموم تولید خواهد شد. اما در صورت مشاهده جمعیت بالا می توانید از ایمیداکلوپراید 1 در هزار یا انویدور نیم در هزار سمپاشی را انجام دهید. بیماری های ویروسی مانند ویروس موزاییک خیار می تواندموجب بدشکلی میوه خیار می گردد، بیماریهای ویروسی در درون آوند آبکش یا چوبی گیاه مستقر می باشند بنابراین بروز خسارت ناشی از این بیماری محتمل می باشد. باید توجه داشت که عمدتا منشا این بیماریهای ویروسی در خیار گلخانه ای از نشا های آلوده و یا کشت نشا در گلخانه های آلوده می باشد و از سوی دیگر  این بیماریهای ویروسی توسط شته ها، تریپس و سفیدک بالک می تواند منتقل شود. بنابراین تهیه بذر یا نشاء سالم می تواند نقش کلیدی در کاهش خسارت ناشی از بیماریهای ویروسی در خیار داشته باشد و همچنین کنترل ناقلین بیماری های ویروسی در جلوگیری از گسترش بیماری موثر می باشد.

Calcium and potassium deficiency کمبود کلسیم و پتاسیم

نتیجه گیری

خوش فرمی، استوانه ای و سبز بودن میوه خیار یکی از عوامل مهم در افزایش بازارپسندی و فروش این محصول محسوب می شود. عواملی مانند دما، رطوبت، تغذیه و افات و بیماری های گیاهی نقش مهمی در شکل ظاهری میوه خیار دارد. بنابراین مدیریت مناسب شرایط محیطی، تغذیه مناسب، کنترل آفات و بیماریهای گیاهی موجب افزایش کمیت و کیفیت محصول خواهد شد.