نحوه کاشت نهال در زمین + نکات کاشت

مقدمه

نهال به درختی یک الی سه ساله گفته می شود که معمولا در زمینی با نام نهالستان و یا در گلخانه تولید و پس از خارج شدن از زمین اصلی در زمینی دیگر کشت می شود. نهال ها به دو دسته تقسیم می شوند. نهال های ریشه لخت و نهال های گلدانی.
نهال های ریشه لخت نهال هایی هستند که در زمین پرورش یافته و هنگام کاشت ریشه های آنها نیز دیده می شود. اما نهال های گلدانی همانطور که از اسمشان پیداست در گلدان رشد کرده اند و لذا ریشه های آنها پیدا نیست. برای کاشت هر یک از این نهال ها نکاتی وجود دارد که در این مقاله به تمامی آنها می پردازیم.

نهال ریشه لخت

این دسته از نهال ها چون از زمین خارج می شوند بایستی هنگام عدم فعالیت درخت جابجا شوند چرا که ریشه های درخت در هنگام سرسبز بودن بسیار نسبت به هوادیدن حساس است. پس جابجایی نهال ریشه لخت بایستی تنها در فصل خواب صورت گیرد در غیر این صورت خشک شدن نهال حتمی است. این نهال ها چون از زمین و تحت فشار خارج شده اند ممکن است در ناحیه ریشه دچار آسیب شده باشند بنابراین هنگام انتقال به زمین جدید بایستی قسمت های زخمی شده آن با قیچی باغبانی هرس شود. ریشه این گیاهان قبل از کاشت بایستی ضد عفونی شود که به این منظور ریشه را در مخلوطی از قارچکش، حشره کش، کود دامی پوسیده، آب و ماسه بادی غوطه ور می کنیم. این عمل به عملیات پرالیناژ ریشه معروف است و نهال شما را از گزند بیماری ها و آفات دور میکند.

نهال گلدانی

این دسته از نهال ها به دلیل اینکه ریشه هایشان در یک محیط بسته رشد کرده است میتواند در تمام فصول سال کاشته شود. اما از آنجایی که انتقال از گلدان به خاک به عنوان یک شوک برای نهال محسوب می شود بهتر است این انتقال ترجیحا در فصول خیلی گرم اتفاق نیفتد. هنگام کاشت نهال گلدانی بهتر است گلدان که میتواند پیت حلبی، گلدان پلاستیکی، نایلونی و یا سفالی باشد از محیط ریشه خارج و فقط خاک محتوی آن همراه ریشه کاشته شود ولی اگر امکان اینکار را ندارید ویا اینکار باعث آسیب به ریشه های گیاه شما می شود میتواند چند شکاف در بدنه گلدان به خصوص قسمت کف آن ایجاد و سپس نسبت به کاشت اقدام فرمائید.نهال های گلدانی نیز همانند نهال های ریشه لخت نیاز به ضد عفونی ریشه دارند و حتی به دلیل اینکه دارای بستری به غیر از بستر خاک باغ شما هستند ممکن است حامل آلودگی های بیشتری باشند. اما عملیات پرالیناژ برای این دسته امکان پذیر نیست و بایستی از قارچکش و حشره کش ها به صورت محلول در آب آبیاری بعد از کشت استفاده کنید.

نحوه کاشت درختان

فاصله کشت درختان بسته به نوع درخت، نوع کاربرد آنها، سیستم آبیاری شما و شیب زمین می تواند متفاوت باشد. اما به صورت عمومی بهترین فاصله کشت نهال ها از یکدیگر سه متر و فاصله بین ردیف ها 4 متر می باشد. جهت کاشت نهال پس از تعیین دقیق محل کاشت، حفره ای به عمق 60 سانتی متر و قطر 50 سانتی متر حفر کنید. دقت کنید که اگر درختان شما مسن تر هستند و یا ریشه های بیشتری دارند و یا از نهال گلدانی استفاده می کنید، اندازه گودال را به تناسب بزرگتر کنید. داخل چاله را تا ارتفاع 10 تا 15 سانت با مخلوط کود دامی پوسیده و ماسه بادی پرکنید نه نحوی که کف گودال حالت تپه ای به خود بگیرد. سپس ریشه ها را روی این تپه قرار دهید . سعی کنید ریشه ها را تا حد امکان از هم باز کرده تا ریشه ها در هم نپیچند. مابقی گودال را با خاک رویی حاصل از حفر گودال پر کنید و با فشار دست خاک را به نحوی فشرده کنید که به ریشه های گیاه بچسبد. بلافاصله بعد از کاشت نهال آبیاری را انجام دهید.
نکته: اگر از نهال های پیوندی استفاده میکنید حتما دقت کنید که محل پیوند بایستی حد اقل 15 سانتی متر بالای سطح خاک قرار گیرد.
ممکن است پس از کاشت نهال و چند دوره آبیاری به دلیل نشست کردن ذرات خاک، اندکی از ریشه های نهال نمایان شود که در این صورت مقداری پای نهال را خاک دهی کنید.

سرزنی و هرس فرم دهی نهال

پس از کاشت نهال های مثمر،از آنجایی که تناسبی بین حجم ریشه و اندام هوایی وجود ندارد و معمولاً ریشه نمی تواند نیازهای اندام هوایی را برطرف کند، بایستی قسمتی از اندام هوایی بریده شود. به این منظور نهال را از ارتفاع 80 سانتی متری از سطح زمین سربرداری کنید و محل برش را بلافاصله با چسب هرس پانسمان کنید. این سرزنی همچنین به شما کمک میکند تا در سالهای آتی فرم بهتری از درخت خود داشته باشید و دسترسی بهتری به شاخه های اصلی درخت داشته باشید.

کوددهی و سمپاشی درخت پس از کاشت

برای سال اول به هیچ وجه از کودهای شیمیایی استفاده نکنید. این کودها سبب افزایش شوری محیط ریشه شده و ممکن است نهال را بسوزاند البته در مواردی که خاک شما دچار کمبود است با نظر گیاهپزشک استفاده از کود شیمیایی ضروری است و بایستی انجام شود. برای تهیه کود به توصیه های فروشندگلن کود اکتفا نکنید و حتما با گیاهپزشک مشورت کنید و سپس نسبت به خرید اقدام کنید. در خصوص سموم نیز به جز در مواردی که با آفت خاصی برخورد نکرده اید، از سمپاشی درخت اجتناب کنید . مخلوط پرالیناژ در صورت استفاده به خوبی از ریشه های درخت شما در سال اول کاشت محافظت خواهد نمود.

استفاده از قیم

معمولا در سال اول کشت نهال نیازی به قیم نیست ولی اگر نهال شما اندکی کج کاشته شده و یا کج رشد کرده می توانید از لوله پلاستیکی یا فلزی آب، میلگرد و یا چوب نی به همراه مقداری نخ به عنوان قیم استفاده کنید. هنگام فرو کردن قیم در خاک مراقب ریشه های گیاه خود باشید.

نحوه آبیاری نهال تازه کاشته شده

پس از کاشت نهال بایستی حواستان به میزان مناسب آب باشد همواره عمق 5 سانتی متری خاک باید مرطوب باشد. البته آبیاری بیش از حد نیز سبب پوسیده شدن ریشه های نهال تازه کاشته شده می شود. در هنگام آبیاری دقت کنید که آب به هیچ وجه به تنه و شاخه های نهال حتی به صورت جزئی برخورد نکند.
آبیاری باید در زمان خنکی روز و ترجیحا اوایل صبح انجام شود.

نشانه های موفقیت آمیز بودن کاشت نهال

جوانه زنی درخت و تولید دائم برگ و شاخه های جدید نشانه خوبی است که حکایت از موفقیت آمیز بودن عملیات کاشت نهال دارد. با ایجاد خراش کوچک با استفاده از ناخن روی تنه درخت و مشاهده پوست سبز نیز میتوان از این موضوع مطمئن شد. از طرف دیگر ریزش برگها، پژمردگی و خشک شدن شاخه و قهوه ای شدن ناحیه زیر پوست درخت نشانگر این موضوع است که درخت در زمین شما مستقر نشده و از بین رفته است.آبیاری باید در زمان خنکی روز و ترجیحا اوایل صبح انجام شود.

نتیجه گیری

کاشت نهال با ظاهر ساده و آسانی که دارد، دارای نکات ریز و درشتی است که بایستی دقیقا رعایت شوند. شاید کاشت نهال امری سریع به نظر بیاید اما آثار آن تا ده ها سال برای درخت و باغدار باقی خواهد ماند. چنانچه سوالی در خصوص این موضوع و یا نیاز به راهنمایی و مشاوره داشتید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

نویسنده: دکتر علی روشن بخش
دکتری تخصصی بیماری شناسی گیاهی
aroshanb@gmail.com
متخصص تغذیه گیاهی و دفع آفات