علی روشن بخش

مقدمه

کاشت باغ میوه یک سرمایه گذاری طولانی مدت است که معمولاً سه سال طول می کشد تا محصول تجاری داشته باشد و سپس تولید اقتصادی را برای 15 تا 30 سال دیگر ادامه دهد. برنامه ریزی دقیق منجر به تولید مطلوب، بازده بالا و عمر طولانی درختان می­شود.

عواملی که باید به آنها در احداث باغ توجه شوند

انتخاب مکان

در انتخاب مکان برای یک باغ میوه، یک منطقه پایدار را انتخاب کنید. هر گونه تلاش برای پرورش محصول جدید یا متفاوت با کیفیت بالا و محصول خوب در منطقه­ای که پایدار نباشد، خطر تولید کننده را افزایش می­دهد. برای پرورش هلو­، آلو و شلیل و میوه های تازه ، باغی را که تولید میوه در آن متمرکز است، ایجاد کنید. از آنجا که پرورش این میوه ­ها هم کاملاً فنی و هم تخصصی است ،یک نیروی کار آگاه و قابل اطمینان لازم است. بنابراین، باغ را در جایی که نیروی کار ماهر در دسترس باشد، توسعه دهید. خدماتی که در هرس و چیدن تجربه دارند برای هر نوع میوه کاشته شده ضروری هستند. خدمات بسته بندی باید نیز در مجاورت باغ باشند که بتوانند حجم زیادی را در مدت زمان کوتاه بسته ­بندی کنند. سردخانه باید برای خنک کردن و ذخیره میوه­ ها بین چیدن و فروش موجود باشد. مشاوران کنترل آفات و سایر مشاوران فنی باید نزدیک محل مستقر باشند.

میزان وسعت

باغ ­ها باید به اندازه کافی بزرگ باشند تا سردخانه و بسته ­بندی یا نیروی کار بتوانند به طور موثر برای کارهای اساسی استفاده شوند. جابجایی خدمه چندین کیلومتر در یک فصل رشد و فقط برای چند ساعت کار، معمولاً اقتصادی نیست. کارکنان ممکن است تمایلی به قرارداد برای کار با محصولات در زمین­ های کوچک نداشته باشند. از طرف دیگر معمولاً بهتر است وسعت باغ از 5 هکتار کمتر نباشد.

آب و هوا

هنگام انتخاب مکان باغ، اثرات آب و هوایی و اقلیم را در نظر بگیرید. در اواخر زمستان یا اوایل بهار هنگامی که گل­ها یا میوه­ های جوان در اثر سرما آسیب می­بینند ،محل نباید خیلی سرد باشد. با این حال، در طول زمستان مکان باید یک دوره هوای سرد داشته باشد که نیاز به سرما را برای تنظیم طبیعی رشد میوه و رشد در فصل بعدی برآورده کند. معمولاً سرمای زمستانی با محاسبه تعداد ساعات زیر 45 درجه فارنهایت (7 درجه سانتیگراد) در طول فصل خواب، اندازه گیری می­شود. اکثر ارقام هلو و شلیل که در دره رشد کرده اند برای شکستن خواب و رشد طبیعی جوانه های گل قبل از 15 اسفند ماه به 650 تا 850 ساعت سرمای هوا احتیاج دارند. جوانه ­های برگ کمی بیشتر نیاز به این سرما دارند. نیاز به سرما برای جوانه ­های برگ و گل اکثر آلوهای ژاپنی 700 تا 1000 ساعت است. ساعات سرد موثر بسته به درجه حرارت روز و میزان مه بستگی دارد. به عنوان مثال، یک دوره درجه حرارت گرم در روز تا حدودی اثر سرمای قبلی را خنثی می­کند.خسارت به تنه درختان یا شاخه ­ها در اثر سرمای شدید زمستان در ایران می­دهد و در اواخر زمستان یا اوایل بهار، هنگامی که درختان به شکوفه می­روند یا میوه­ های جوان در حال رشد هستند، یخ زدگی ایجاد می­شود. در این زمان­، دمای انجماد تقریباً همیشه در نتیجه وارونگی دما رخ می­دهد. مناطق کم ارتفاع در زیر وارونگی دما بیشتر در معرض سرما هستند زیرا متراکم ترین هوای سرد در آنجا تجمع می ­یابد، از آنجا که خطر آسیب به سرما در مناطق کم ارتفاع بیشتر است، قبل از کاشت باغ، شرایط دما را حتما از نزدیک بررسی کنید.

تگرگ و باد

باد باعث ایحاد آسیب، شکستگی، سوختن برگ­ها، اندام­های گیاهی و از بین رفتن آن می ­شود. بنابراین، از کاشت در جایی که باد شدید باعث ایجاد آسیب شود، خودداری کنید. برخی، مناطق پرورش میوه فقط در بعضی از ماه­های سال تگرگ را تجربه می­کنند. تگرگ می­تواند شکوفه ­ها ، برگ­ها و میوه­ های جوان درختان را از بین ببرد. گل­ها و برگ­ها بعضی اوقات از درختان می­ریزند، اما وقتی میوه ­های جوان شکل گرفته و در معرض قرار بگیرند، بیشترین آسیب را می­بینند. تگرگ، حتی کوچک و نرم، می­تواند میوه­ های جوان را به شدت آسیب بزند. بیشتر میوه ­های تگرگ خورده باید هنگام برداشت جدا شوند. اگر تگرگ به طور مكرر در منطقه ­ای به میوه­ ها آسیب برساند، ​​گاهی این خطر ممكن است توجیه كننده كاشت گیاهان در این مناطق نباشد.

گرما

در مواردی که گرمای هوا بالا است، برخی از ارقام به دلیل صدمات ناشی از گرما، محصول زیاد یا میوه با کیفیت خوبی تولید نمی­ کنند. ارقام تولید کننده اغلب در این مناطق عملکرد خوبی ندارند زیرا درختان تمایل به رشد بیش از حد رویشی نسبت به زایشی دارند. انواع دیگر به دلیل تمایل به “سایه زدن” چوب بیشتر و میوه کمتری دارند.

آب

از آنجا که مناطق تولید کننده میوه در ایران در فصل رشد بارش موثر ندارند، برای تولید محصولات کشاورزی به منابع زیرزمینی یا سطحی آب نیاز است. باغ­ های میوه، در هر فصل رشد بین 3 تا 5 هکتار فوت آبیاری استفاده نیاز دارند. در بعضی مناطق این آب به طور کامل از آب سفره ­های زیرزمینی مناطق دیگر از آب­ های سطحی نهرها، رودخانه­ ها یا کانال­ ها استفاده می ­کنند. اکثر باغات از ترکیبی از این چند منبع استفاده می­ کنند. تأمین کافی آب که در صورت نیاز در طول فصل رشد در دسترس باشد، امری حیاتی است. علیرغم موجود بودن، هزینه آب می­تواند عاملی محدود کننده باشد. آب باید فاقد نمک­ های زیاد یا مضر مانند سدیم، بور و کلریدها باشد. اگر کیفیت آب شک داریم، قبل از کاشت درختان باید آزمایش صورت گیرد. همراه با منابع کافی آب آبیاری با کیفیت خوب، نیاز باغ به زهکشی سطحی و زیر سطحی مناسب است. بدون تخلیه مناسب آب از طریق سیستم ریشه، درختان فاقد هوادهی خواهند بود و به بیماری­های ریشه یا تاج دچار می­شوند همچنین ضعیف و غیربارده می­شوند و حتی از بین می­روند. زهکشی آب علی رغم اقدامات اصلاحی فراوان در برخی از خاک­ها ضعیف است و بنابراین چنین خاک ­هایی برای کاشت باغ مناسب نیستند.

بیماری­ ها

محصولی که قبلاً در یک مکان بالقوه کشت شده است، ممکن است روی بهره ­وری آینده تأثیر بگذارد. همانطور که گیاهان زراعی یا سبزیجات ممکن است از قدرت و بهره وری کمتری برخوردار شوند، وقتی سال به سال محصول مشابهی در همان مکان کاشته شود ،ممکن است واکنش مشابهی داشته باشند. درختان ممکن است رشد لکه دار و ضعیفی را نشان دهند، خصوصاً در چند سال اول برای غلبه بر این اثرات، هوادهی خاک قبل از کاشت جایی که اخیراً باغ میوه و باغ­های انگور رشد کرده است، ضروری است. هوادهی همچنین به پاکسازی خاک از نماتدهای باقی مانده از محصول قبلی کمک می­ کند. قبل از کاشت، بیماری­ های باقی مانده خاک را در نظر بگیرید. اگر این مکان سابقه آرمیلاریا داشته باشد، باغ جدید حتی اغلب پس از هوادهی خاک، از بیماری نجات نخواهد یافت. پژمردگی ورتیسیلیوم، به ویژه به دنبال محصولات قبلی مانند گوجه فرنگی یا پنبه، ممکن است برای چند سال اول در باغ­های جوان رخ دهد. علاوه بر این، ممکن است یک مکان باغی با سابقه پوسیدگی تاج یا گال همچنان در کاشت درختان بعدی بیماری داشته باشد.

شیب

شیب باغ و جهتی که در آن قرار دارد می­ تواند بر زمان رشد میوه تأثیر بگذارد، به ویژه در تولید انواع ارقام زودرس مهم است. باغی که در یک شیب رو به غرب کاشته شده دارای یک آب و هوای متغیر هستند که منجر به رسیدن میوه ها از 1 تا 4 روز جلوتر می­شود. بنابراین، تولیدکنندگانی که قادر به برداشت زودهنگام و عرضه میوه به بازار در این مناطق هستند نسبت به سایر تولیدکنندگان، غالباً قیمت­ های بالاتری دریافت می­ کنند.

نتیجه گیری

اگر از ابتدا در انتخاب محل و موقعیت کاشت درخت دقت نکنیم، ضرر و خسارت هرکدام از اشتباهات، قابل جبران نخواهد بود و یا به بهای از دست دادن چندین سال زحمت و سرمایه تمام خواهد شد. طرح ­ریزی باغ در هر مکانی متفاوت است و از ضررویات اصلی می ­باشد.
کارشناسان مرسین کشت شما را کمک و راهنمایی خواهند کرد تا در مسیر احداث باغ اقتصادی خود بدون خطا و با حداکثر بهره وری پیش بروید.

نویسنده: دکتر حسین گل افروز
دکتری تخصصی بیماری شناسی گیاهی
h.golafrouz@gmail.com
متخصص طراحی، احداث و نگه داری باغ و فضای سبز

مقدمه

یکی از نکات مهم پس از بررسی مکان احداث باغ که در مقالات قبلی مورد بررسی قرار گرفت، آماده سازی زمین از جهات مختلف برای کشت درختان جدید در آن است در این مقاله خواهیم پرداخت به عوامل اصلی بستر سازی زمین در احداث باغ.

آماده سازی خاک

بیشتر درختان مانند هلو ، آلو و شلیل در خاکهای لومی شنی، بدون pH بالا یا شوری و با زهکشی داخلی خوب ، بهترین رشد و تولید را دارند. رشد و تولید کافی را می توان از درختانی که در طیف وسیعی از خاک ها رشد کرده اند بدست آورد، به شرطی که پایه نهال با دقت انتخاب شده باشد. درختان میوه نمی توانند خاک های دارای زهکشی داخلی ضعیف را تحمل کنند. خاک با زهکشی ضعیف برای مدت طولانی بخصوص در فصل رشد آب اشباع نگه را می دارد. آب های زیرزمینی نیز باید به همین دلیل در زیر منطقه ریشه قرار داشته باشند.

شخم زدن

محل باغ باید قبل از کاشت به خوبی بررسی شود تا وجود لایه سخت و متراکم از مواد سنگی واقع در 30 تا 120 سانتی متری، مشخص شود. لایه های سخت مانع از تخلیه آب می شوند و در نتیجه باعث آسیب ریشه یا تاج می شود. در جایی که لایه سخت در فاصله 75 سانتی متری سطح قرار داشته باشد، خاک باید به اندازه کافی عمیق شخم زده شود تا لایه شکسته و پس از کاشت درختان امکان زهکشی مناسب را فراهم کند. لایه های سخت فقط با زیر شکنی از بین می روند و با رشد ریشه این کار انجام نخواهد شد. یکی دیگر از موانع زهکشی، یک لایه متراکم از خاک است که اطراف ریشه و زیر سطح خاک یافت می شود. وقتی کامیون ها، تراکتورها، عملیات چندین بار روی خاک اجرا می کنند، به خصوص هنگامی که خاک مرطوب است، این لایه متراکم شکل می گیرد. هنگامی که خاک کاملاً خشک شود، این لایه ها نیز با شخم شکسته می شود.

تأمین زهکشی

ایجاد زهکش تخلیه، برای انتقال آب اضافی در پایه درخت با تغییر شیب به منطقه ای دیگر انجام می شود. تخلیه آب با سیستم های زهکشی زیرزمینی که به طور استراتژیک قرار داده شده است، آب باقی مانده در زیر منطقه ریشه را خارج و از آسیب درخت جلوگیری می کند. اگر خاک بسیار سنگین یا ماسه ای است، انتخاب آبیاری قطره ای یا زیر سطحی را در نظر بگیرید. اطمینان حاصل کنید که تمام نقاط باغ دارای زهکشی سطحی مناسبی باشند تا باران های زمستانی یا بهاری در اطراف تنه درختان جمع نشود.

تسطیح

یک باغ دارای سیستم آبیاری باید به درستی تسطیح شود. شیب زمین باید براساس نوع خاک و سطح آب موجود ارزیابی شود. خاک های شنی باید کمی شیب دار تراز شوند تا اطمینان حاصل شود که آب می تواند به انتهای دیگر باغ رانده شود. حجم آب موجود در ابتدای اجرا بر درجه شیب تأثیر می گذارد. آب قبل از اینکه توسط خاک جذب شود، مخصوصاً یک خاک شنی، به یک شیب تندتر نیاز دارد تا دورتر شود. قبل از تسطیح خاک باید شخم عمیق زده شده و خاک را کاملاً آبیاری کنید. به لطف تسطیح با لیزر، باغ های با شیب بندی اصولی اکنون بیشتر دیده می شوند. این باغات به راحتی و به طور یکنواخت آبیاری می شوند. در باغات بدون شیب باران اضافی یا رواناب سطحی در فصل بارندگی جایی برای رفتن ندارد و برای مدت طولانی خاک مرطوب مانده و در نتیجه به درخت آسیب می رسد.

از بین بردن علف های هرز

علف های هرز چند ساله، مانند مرغ ، قبل از کاشت درختان با سهولت بیشتری ریشه کن می شوند. قبل از کاشت ، به ویژه در طول تابستان، از بردن علف های هرز چند ساله بسیار کمک می کند. سمپاشی علف های هرز تثبیت شده با علف کش سیستمیک و پس از آبیاری، باعث کاهش علف های هرز می شود. علف کش های پیش از ظهور ، که برای استفاده از گیاهان قبل از کاشت گیاه توصیه می شود و در اواخر پاییز قبل از کاشت در خاک به کار می روند، باعث عدم جوانه زدن بذر علف های هرز در بهار سال بعد بدون آسیب رساندن به درختان تازه کاشته شده می شود. تدخین سموم نیز باید پس از شخم و قبل از تراز نهایی انجام شود، معمولاً در اواخر تابستان یا اوایل پاییز که دمای خاک هنوز گرم و مقدار رطوبت خاک کم است بهترین زمان می باشد. هدف از این کار کنترل نماتدها، و کمک به غلبه بر بیماری های احتمالی محصول قبلی است، و بستگی به برخی بیمارگرهای خاکبرد دارد.

فاصله درختان

قبل از شروع باری طراحی سیستم آبیاری باید فاصله بین درختان و ردیف آنها تعیین شود. اگر قرار است باغ شیاری آبیاری شود، باید فاصله دریچه های مربوط به سر ردیف هر شیار مشخص شود. نصب خطوط لوله و شیرآلات قبل از کاشت درخت بسیار راحت تر و در کارهای باغی بسیار موثر است. اگر قرار است باغ توسط سیستم قطره ای یا زیر سطحی آبیاری شود، باید چاله های اصلی و شیرهای شلنگ قبل از کاشت در محل خود باشند. بعداً می توان شیلنگ ها و ساطع کننده ها را نصب کرد. گاهی اوقات لازم است تا فضای بیشتری بین ردیف های درخت برای تجهیزات برداشت نیز فراهم شود. نوع خاک، سیستم آبیاری، تنوع درخت، سیستم هرس و عادات رشد درخت همگی بر فاصله درخت و تعداد ردیف تأثیر دارند. به عنوان مثال، درختان در خاک های سنگین به شدت سریع رشد نمی کنند. بنابراین، می توان آنها را نزدیکتر از درختان در خاکهای لومی شنی کاشت. درختان آلو ژاپنی که به طور مستقیم رشد می کنند می توانند نزدیکتر از انواع گسترده گیاهان کاشته شوند. قبل از انتخاب فاصله نهایی درخت و ردیف، همه فاکتورهای فوق را با دقت در نظر بگیرید.

کاشت

برای اطمینان از در دسترس بودن نهال، آنها را در ماه زمستان و قبل از کاشت سفارش دهید. درختان یک ساله ای که جوانه می زنند و برای یک فصل رشد کامل در نهالستان رشد می کنند نیز کاشته می شوند. قطر تنه در مطلوب ترین نهال برای کاشت از 7 سانتی متر است. درختان بسیار بزرگ یا بسیار کوچک معمولاً با سرعت کمتری رشد می کنند و اغلب به مراقبت های بیشتری نیاز دارند.

فواصل و فرم کاشت

مربع معمول ترین روش است. در مواردی که تردید وجود دارد درختان با هم رشد کرده و ممکن است سایه بزنند و در نهایت میوه کمتری را تولید کنند، کاشت مستطیل یا مثلثی ممکن است یک مزیت باشد. درختان بین یک ردیف در یک کاشت آفست فاصله کمی دارند تا نفوذ نور بیشتری را در باغ های بالغ فراهم شود. اگر ردیف ها به سمت شمال و جنوب بجای شرق و غرب اجرا شوند، سیستم های کاشت گیاهان متراکم توزیع نور بهتری در قسمت پایین درختان دارند. کاشت به صورت دوتایی در ردیفهایی تنظیم می شود که تولیدکنندگان مایلند از افزایش تولید طی چند سال اول استفاده کنند. به عنوان مثال، فاصله اولیه تنظیم کاشت، در ردیف های 6 متری درختانی است که 3 متر از هم فاصله دارند. در طول عمر باغ احتمالاً مزیت اقتصادی برای درختان دوتایی وجود ندارد زیرا درختان به سرعت رشد می کنند و به زودی در رشد همدیگر تداخل ایجاد می کنند. هزینه کاشت درختان دو برابر می شود و هزینه های حذف نیز اضافه می شود. برخی از تولیدکنندگان در این سیستم موفق هستند زیرا مدیریت باغ و اقدامات آنها مانند هرس بسیار دقیق است.

نتیجه گیری

بستر سازی باغ علاوه بر انتخاب صحیح گونه و رقم از عوامل مهم در احداث و اجرای باغ است. عدم رعایت هر یک از این موارد سبب می شود که از کیفیت باغ میوه اجرا شده کاسته شده و یا راندمان تولید آن دچار اختلال شود. پیشنهاد تیم مرسین کشت، واسپاری عملیات احداث باغ به مهندسین و متخصصین این حوزه است. همانند همه تخصص های دیگر، احداث باغ نیز نیازمند متخصص مخصوص خود دارد. بنابراین کارشناسان کشاورزی با در نظر گرفتن کلیه عوامل شما را کمک می کنند تا به صورت حرفه ای و بدون ریسک باغ اقتصادی خود را احداث نمایید.

نویسنده: دکتر حسین گل افروز
دکتری تخصصی قارچ شناسی گیاهی
h.golafrouz@gmail.com
متخصص گیاهپزشکی، احداث و اجرای فضای سبز و باغات