مقدمه
کشت گیاهان مختلف همواره با چالش های مختلفی همراه بوده که یکی از مهمترین آنها آفات و بیماری هایی است که به گیاهان صدمه وارد میکنند. از این دسته آفات، موجودات مختلفی سبب آسیب به گیاهان می شوند. انواع حشرات، نماتدها، نرم تنان و پرندگان، خزندگان و پستانداران می توانند به گیاهان خسارات سنگینی وارد نمایند. از این دسته نرم تنانی مانند حلزون ها و راب ها به خصوص در نواحی گرمسیری و مرطوب می توانند باعث خسارات فراوان به گیاهان شوند. در این مقاله ضمن معرفی این موجودات به شما آموزش می دهیم که چگونه این آفات را در باغ، مزرعه، گلخانه یا باغچه خود از بین ببرید.
حلزون یا راب چیست؟
حلزون ها و راب ها نرم تنانی هستند که در تمام دنیا پراکنده اند. این موجودات چون تنفس پوستی دارند نیاز به هوای مرطوب و گرم برای زنده ماندن دارند. حلزون ها دارای یک اندام سخت مارپیچی (لاک ، صدف) بر روی بدن خود هستند که به آنها اجازه می دهد تا در زمان احساس خطر و یا خشکی هوا به داخل آن بروند. راب ها فاقد این اندام بوده و یا این اندام در آن ها کوچک و تحلیل رفته است. هر دو این موجودات می توانند توسط آرواره های خود از گیاهان مختلف تغذیه و به آنها خسارت بزنند. اندازه این آفات بین 1 تا 6 سانتی متر متغییر است.
حلزون ها و راب ها در کجا و روی چه گیاهانی پیدا می شوند؟
این موجودات در تمامی خاک هایی که دارای رطوبت همیشگی است وجود دارند. معمولا این آفات در عمق 5 تا 30 سانتی متری زمین وجود داشته و در هنگام شب و یا در رطوبت های بالا به سطح خاک آمده و از اندام های علفی گیاه تغذیه می کنند. این حیوانات می توانند از اندام های زیر زمینی گیاه هم تغذیه کنند. مثلا رابها یکی از آفات مهم غده های سیب زمینی هستند. حلزونها معمولا از برگهای جوان و تازه تشکیل شده تغذیه کرده و اولویت اول آنها سبزیجات برگی و گوشتی نظیر کاهو، کلم، ریحان، ترب، گوجه فرنگی و …است گرچه به راحتی به میوه هایی نظیر پرتقال (مرکبات)، موز، زیتون و … نیز حمله ور می شوند.
تولید مثل حلزون ها به چه صورت است؟
تولید فرزند در این موجودات با استفاده از تخم است. تخم ها به تعدا 60 تا 80 عدد به رنگ سفید و کاملا گرد در داخل خاک گذاشته می شود. یک خلزون می تواند تا 10 بار در سال تخم گذاری کند. بنابراین نرخ رشد حلزون در خاک های مرطوب بسیار بالاست و می تواند به 200 عدد در هر متر مکعب خاک برسد
آیا رابها و حلزونها برای طبیعت مفید هستند؟
هیچ موجودی در دنیا برای طبیعت مضر نیست و همگی موجودات نفعی برای طبیعت دارند. حلزون ها به سلامت و حاصلخیزی خاک کمک زیادی میکنند. ترشحات بدن آنها غنی از مواد آلی و حاصلخیز کننده خاک و محل مناسب برای رشد باکتری های مفید خاک است. اما از طرفی این موجودات از ریشه و برگهای گیاهان به صورت آفت تغذیه می کنند. اگر جمعیت این موجودات در سیستم کشاورزی و یا باغ و باغچه به حد خطرناک و مضر برسد علیرغم فایده آنها برای سیستم، بایستی با آنها مبارزه کرد. بنابراین تا زمانی که این حلزون ها و یا رابها به محصولات شما خسارت وارد نکردند از کشتن آنها خودداری کنید.
این آفات در همه خاکها وجود دارند؟
حلزون و راب دو نوع بستر را بیشتر می پسندد. اول بسترهای سبک و دارای مواد آلی فراوان و ذرات درشت که بتوانند در این بسترها به راحتی وارد خاک شده و خود را مخفی کنند. دوم خاکهای دارای کلسیم فراوان. از آنجا که حلزونها برای ساخت صدف خود نیاز به کلسیم فراوان دارند، در این نوع خاکها پراکنش بالاتری دارند. خاک های شنی و سیلیسم دار به دلیل وجود مواد و کانی های نوک تیز و برنده برای این موجودات مناسب نیست و باعث زخم شدن سطح بدن آنها می شود.
چطور از شر حلزون و راب خلاص شویم؟
روش های زیادی برای کنترل این آفات وجود دارد. برخی از کشاورزان از خرده های پوست تخم مرغ و یا ماسه بادی برای کنترل حلزون و راب استفاده می کنند اما این روش به تنهایی نتیجه مطلوبی نمی دهد. کنترل شیمیایی و سم مناسب برای کنترل حلزون و راب با استفاده از فسفات آهن و سم متالدهید قابل انجام است. فسفات آهن ماده بسیار سمی برای این آفات است، اما بایستی به نحوی توسط حلزون خورده و وارد دستگاه گوارشی آنها شود. بنابراین بسیاری از شرکتهای تولید کننده سموم، فسفات آهن را توسط مواد مختلف خوراکی مثل سبوس برنج وگندم مخلوط کرده و به شکل طعمه آلوده در می اورند تا به راحتی توسط رابها و حزون ها خورده شده و آنها را از بین ببرد.متالدهید نیز ماده شیمیایی دیگری است که تا قبل از سال 2020 میلادی جزء سموم مجاز بوده و بایستی همانند فسفات آهن در حالت طعمه آلوده استفاده شود. یکی از روش های فیزیکی جمع آوری دستی حلزون ها است. اگر فضای شما کوچک است و نمیخواهید از سموم شیمیایی خطرناک استفاده کنید میتوانید چند برگ سالم و تازه کاهو را در سطح باغچه خود پراکنده کنید و از آنجایی که حلزونها علاقه فراوانی به کاهو دارد به سمت کاهو هجوم آورده و میتوانید کاهوهای مملو از حلزون را در هنگام شب جمع آوری و جمعیت آنها را کم کنید.
بهترین سم برای حلزون و راب
سموم شیمیایی مختلفی است که به جز متالدهید و فسفات آهن بتوانند این موجودات را کنترل کند. از جمله آنها می توان به پریمیکارب(پریمور)، تیودیکارب و ترکیبات مسی مختلف اشاره کرد. تمامی این سموم به شکل تماسی عمل میکنند و حتما باید به روی بدن حلزون و راب مستقیما سمپاشی شود. در غیر این صورت باعث کنترل این آفات نمی شود.
پیشگیری از ورود حلزون و راب به زمین
قطعا پیشگیری بسیار راحت تر و سریع تر از درمان عمل میکند. اگر میخواهید راب و حلزون به زمین شما وارد نشوند به نکات زیر توجه کنید:
1-در گلخانه از بسترهای کشت آماده سالم و عاری از آلودگی استفاده کنید.
2- علف های هرز را از زمین خود دور کنید تا سطح رطوبت در خاک کاهش پیدا کند.
3-از کودهای دامی تازه و نیمه پوسیده استفاده نکنید و تنها در زمانی که مطمئن هستید که این کودها کاملاً پوسیده شده اند، در زمین خود استفاده کنید.
4- اگر زمین به شدت آلوده است از کشت کاهو،انواع کلم و سیب زمینی در زمین خودداری کنید.
نتیجه گیری
حلزون ها رو راب ها نرم تنانی هستند که به عنوان آفات مهم محصولات برگی به شمار می آیند. آسیب این آفات میتواند بسیار مخرب باشد. استفاده از روش های مدیریت مناسب این آفات شما را کمک خواهند کرد تا ضمن کاهش خسارت به محصولات خود از ورود این جانوران به زمین خود خودداری کنید. اگر در این خصوص نیازمند مشاوره یا بازدید توسط کارشناسان مرسین کشت را دارید با ما در تماس باشید.
نویسنده: دکتر علی روشن بخش
دکتری تخصصی بیماری شناسی گیاهی
aroshanb@gmail.com
متخصص تغذیه گیاهی و دفع آفات
بدون دیدگاه