پنجه زنی

🔷🔷 مقدمه

چین بزرگترین تولید کننده برنج است که حدود 28 درصد از تولید این محصول در دنیا را به خود اختصاص داده و بعد از چین، هند با 23 درصد تولید در مقام دوم قرار دارد، بطوری که 51 درصد برنج در جهان توسط این دو کشور تولید می گردد. کشورهای بنگلادش، اندونزی، ویتنام، تایلند، میانمار و فیلیپین در رتبه های بعدی جای گرفته اند. در ایران نیز کشت برنج قدمت بسیار زیادی دارد و این محصول جز محصولاتی زراعی بسیار مهم و یکی از کالای اساسی در سبد غذایی ایرانیان محسوب می شود. استان های مازندران، گیلان، گرگان، خوزستان، فارس و دشت مغان به ترتیب بیشترین مزارع و تولید برنج را به خود اختصاص داده است. گیاه برنج از نظر گیاهشناسی متعلق به تیره گندمیان می باشد که دارای ساقه علفی و توخالی با سیستم ریشه افشان می باشد. این گیاه دارای برگ های باریک و دانه های برنج در داخل دسته های خوشه ای تشکیل می گردد. گیاه برنج ارقام مختلفی دارد که برخی از ارقام زود رس، متوسط و دیر رس می باشد و بطور کلی دوره رشد بسته به نوع ارقام از 130 تا 180 روز می باشد. برنج ایرانی ارقام بسیار متنوعی دارد که می توان به ارقام پر مصرف مانند  ارقام هاشمی، طارم، صدر، کاظمی و فجراشاره کرد.

کشت این محصول در مقایسه با سایر محصولات زراعی به مقدار آب نسبتا زیاد، خاک حاصلخیز و رطوبت بالای هوا نیاز دارد از این جهت کشت این محصول بیشتر به مناطق آب خیز ایران محدود شده است. مدیریت صحیح مراحل مختلف کشت برنج از انتخاب بذر تا کشت خزانه و انتقال نشاء به مزرعه اصلی و داشت و برداشت محصول نقش بسیار موثری در کمیت و کیفیت محصول نهایی خواهد داشت. یکی از اصول مهم در کشت برنج استفاده از برنامه عذایی مناسب می باشد. در پاییز قبل از خاک ورزی مزرعه برنج توصیه می شود یک نمونه از خاک مزرعه از نظر پارمترهای زراعی مورد آزمایش قرار گیرد تا با توجه به داده های آزمایشگاه شامل درصد ماده آلی خاک، درصد شوری خاک و درصد عناصر غذایی موجود در خاک یک برنامه غذایی متناسب با شرایط خاک تهیه و مورد اجرا قرار گیرد.

🔻🔻🔻🔻🔻

🔑مناسبترین کود برای مرحله خاک ورزی 

بطوری کلی در ایران کشت برنج بصورت نشا صورت می گیرد که در اسفند تا فروردین دانه های برنج را در بخش از مزرعه بصورت خزانه ای جهت جوانه زنی و تولید نشا کشت می دهند و پس از جوانه زنی بذر ها، نشاء تولید شده به اندازه 4 تا 6 برگی را به خاک اصلی منتقل می گردد. قبل از کشت خزانه ای، در پاییز توصیه می شود هنگام خاک ورزی مزرعه با تراکتور یا تیلر از کود های هیومیک اسید گرانول همراه با اوره، سولفات پتاسیم، سولفات روی، گوگرد گرانول و نیترات کلسیم برای آماده کردن خاک جهت کشت اصلی استفاده کنید.

🔑مناسب ترین کود برای کشت خزانه ای

در مرحله کشت بذر های برنج، انتخاب بذر های سالم بسیار مهم می باشد. در این مرحله اغلب کشاورزان بومی دانه های برنج را در آب نمک برای چندین ساعت غوطه ور می کنند که دانه های نامرغوب و پوک که بصورت شناور در آب در می آید را جداسازی و دانه های سالم برای حذف نمک چندین بار شست و شو داده و برای تسریع در جوانه زنی دانه های برنج درگونی برای مدت 2 روز در داخل آب قرار می دهند. سپس دانه های اماده برای جوانه زنی را به محل خزانه انتقال می دهند. جهت حافظت دانه های کشت شده در خزانه در برابر تابش مستقیم خورشید، سرمازدگی و تهاجم پرندگان سطح خزانه را با نایلون می پوشانند.

برای کشت خزانه ای، بذر مال کردن دانه های برنج با اسید فولویک و کود کلاته روی تاثیر بسیار عالی در افزایش جوانه زنی و ایجاد گیاهچه های سالم خواهد داشت. پس از جوانه زنی دانه های برنج جهت رشد بهتر گیاهچه ها و ایجاد حجم مناسب ریشه می توان از کود هیومیک اسید در آبیاری و کود جلبک دریایی بصورت محلول پاشی در چند مرحله استفاده نمود. رشد گیاهچه به اندازه 15 تا 20 سانت یا 4 تا 6 برگچه ای بهترین زمان برای انتقال نشا به مزرعه اصلی می باشد. در مرحله انتقال نشاء باید توجه داشت که آسیبی به ریشه ها نرسد. در این مرحله بهتر است که قبل از انتقال نشاء، خزانه را با مقدار زیادی آب حاوی هیومیک اسید آبیاری کرد تا ریشه به سهولت از خاک خزانه جدا و آماده نشاکاری گردد. پس از انتقال نشاء به مزرعه اصلی برای کاهش شوک وارد شده به گیاه توصیه می شود از کود جلبک دریایی یا آمینواسید بصورت محلول پاشی استفاده گردد.

🔑بهترین کود برای مرحله پنجه زنی

پس از انتقال نشاء به مزرعه، برای تسریع در پنجه زنی و افزایش حجم ریشه باید از کود های حاوی فسفر بالا مانند 10-52-10، منو پتاسیم فسفات، پتاسیم فسفات و کود روی در چند مرحله بصورت آبیاری و محلول پاشی استفاده کرد. هرچقدر پنجه زنی و حجم ریشه تولید شده توسط گیاه بیشتر باشد رشد رویشی و خوشه دهی بهتری را نیز خواهد داشت.

🔑بهترین کود برای مرحله ساقه دهی

برای افزایش رشد رویشی و ساقه دهی گیاه برنج می توان از کود های حاوی ازت بالا مانند اوره، اوره فسفات، 30-10-10 و کود های پتاسیمی و سیلیس دار و همچنین کود آهن استفاده کرد. کود ازت موجب  افزایش رشد رویشی و افزایش طولی ساقی می گردد و کود های حاوی پتاسیم و سیلیکات موجب افزایش قطر و استحکام ساقه در برابر ورس کردن و بادزدگی برنج و افزایش مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماری های گیاهی  می گردد.

🔑بهترین کود برای خوشه دهی

در مرحله خوشه دهی، گیاه برنج بیشترین نیاز را به عناصر ریز مغذی مانند آهن، روی، بور، منگنز و مولیبدات دارد از اینرو توصیه می شود در این مرحله از کود های میکرو کمپلکس سولفاته همراه با کود 20-20-20 در آبیاری و کود میکرو کلاته همراه با آمینو اسید بصورت محلول پاشی استفاده گردد.

🔑بهترین کود برای پر کردن دانه ها

این مرحله از کشت برنج حساسترین مرحله می باشد که بایستی مراقبت های بیشتری برای افزیش کمیت و کیفیت محصول توسط کشاورز انجام گیرد. استفاده از کود های حاوی پتاسیم بالا مانند پتاسیم فسفات، 12-12-36 و فولویک اسید و نیترات کلسیم می تواند تاثیر چشمگیری در تشکیل دانه و پر شدن دانه ها باشد. باید توجه داشت که بروز شوک های محیطی مانند گرما زدگی و یا تنش های آبی می تواتند تاثیرات سوء زیادی در کاهش کیفیت محصول داشته باشد از اینرو در صورت بروز چنین شرایطی استفاده از کود های حاوی آمینو اسید و پتاسیم بسیار موثر می باشد.

🔑جمع بندی

شالیکاران عزیز باید توجه داشته باشند در کنار یک برنامه غذایی مناسب برای رشد بهتر گیاه بایستی توجه ویژه ای به کنترل آفات و بیماری های مهم مرتبط با کشت برنج از جمله کرم ساقه خوار برنج، کرم برگ خوار برنج، سرخورطومی برنج، بلاست برنج و سیاهک برنج داشته باشند تا بتواند محصولی با کیفیت و کمیت عالی را داشته باشند.