زراعت و اصلاح نباتات

📝 خلاصه 📝

سیر و پیاز دو سبزی خوراکی محبوب با سطح زیر کشت وسیع در ایران می باشد. نیازهای غذایی این دو گیاه مشابه هم بوده و از اینرو برنامه غذایی توصیه شده برای کشت این دو گیاه یکسان می باشد. انجام آزمایش خاک می تواند کمک شایانی به کشاورزان برای تهیه برنامه کودی دقیق برای افزایش عملکرد کشت سیر و پیاز داشته باشد.

بهترین کود برای درشتی سیر و پیاز

The best fertilizer for Growing Big garlic and onions

مقدمه…

پیاز و سیر garlic and onion جزء سبزیجات خوراکی پرخاصیت و پرطرفدار در ایران محسوب می شود که سطح زیر کشت قابل توجهی را به خودشان اختصاص داده است بطوری که سیر طارم و پیاز مراغه نامی آشنا برای دو منطقه بزرگ تولید کننده این دو محصول در بین مصرف کنندگان می باشد. ایران از نظر میزان تولید سیر و پیاز جز 5 کشور تولید کننده این دو محصول در جهان می باشد که بخشی از آنها را به کشور های از جمله عراق، روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و اوکراین صادر می کند. مقداری از این دو محصول بصورت تازه خوری یا خوراکی استفاده می شوند و مقداری نیز در صنعت فراوری و یا دارویی استفاده می شود. برای مثال سیر سرشار از فولویک اسید، ویتامین C، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و آهن می باشد. سیر یک آنتی بیوتیک، ضد قارچ و ضد ویروس قویست که این خواص مربوط به ماده ای بنام  آلیسین Allicin یا روغن سیر می باشد.

همانطور که اشاره شد کشت و داشت سیر و پیاز در ایران پر رونق می باشد که از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب ایران مانند جیرفت، تبریز، اردبیل، تهران، خوزستان، خراسان مورد کشت قرار می گیرد. عوامل مختلفی مانند منطقه کشت، رقم cultivars گیاه و حاصلخیزی خاک نقش کلیدی در میزان تناژ برداشت این دو محصول دارد. در کنار سایر عوامل دخیل در میزان تولید این دو محصول استفاده از یک برنامه غذایی کامل و دقیق تاثیر عالی در افزایش کمیت و کیفیت سیر و پیاز دارد. باید توجه داشت هر گیاهی ممکن است براساس نوع و رقم آن نیاز غذایی متفاوت با سایر گیاهان داشته باشد از اینرو بهتر و دقیق تر این است که برنامه کودی یا غذایی توصیه شده متناسب با نوع کشت گیاه صورت گیرد. در ادامه برای آگاهی از برنامه غذایی کامل برای کشت دو گیاه سیر و پیاز و بهترین کود برای درشتی سیر و پیاز ما را همراهی کنید.

شرایط مناسب کشت سیر و پیاز

سیر یک گیاه علفی و دائمی می باشد که آب و هوایی معتدل نیمه گرمسیر و نیمه سردسیر با روزهای کوتاه را دوست دارد و در برابر سرما مقاوم می باشد. گیاه سیر را در مناطقی که زمستان سرد و طولانی دارد به عنوان کشت بهاره و در مناطقی که زمستان کوتاه دارد به عنوان کشت پاییزه مورد کاشت قرار می گیرد. بطور کلی میزان محصول، کیفیت محصول و مدت انبار داری سیر کشت پاییزه بیشتر می باشد. پیاز گیاه علفی و دو ساله می باشد که آب و هوایی خنک را دوست دارد و دمای بهینه برای رشد این گیاه 20 تا 25 درجه می باشد، ولی در برابر یخبندان حساس است. ارقام پیاز از نظر طول روز کشت به سه گروه روز بلند، روز متوسط و روز کوتاه تقسیم می شود. بنابراین ارقام روز بلند را در اوایل فصل بهار و روز کوتاه را اوایل پاییز کشت می کنند. (آمینوا اسید برای بالا بردن تحمل گیاه) 

برنامه غذایی کامل برای کشت سیر و پیاز

سیر و پیاز هر دو گیاه علفی و از تیره نرگسیان و زیر تیره پیازیان و سرده سیر می باشد از اینرو نیاز کودی و غذایی تقریبا مشابه ای دارند و برنامه غذایی و کودی برای کشت این دو محصول مشابه هم می باشد. گیاه سیر و پیاز خاک های نیمه سنگین، لومی با ماده آلی (کود هیومیک اسید گرانول مناسب افزایش مواد آلی) و زهکشی مناسب را دوست دارند. مقدار ماده آلی موجود در زمین کشت این دو محصول در افزایش عملکرد بسیار موثر می باشد و این دو گیاه نسبت به کمبود مواد آلی در خاک حساس می باشند. یک توصیه اصلی قبل از کشت انجام آزمون خاک برای تعیین پارامتر های حاصلخیزی و بخصوص درصد ماده آلی می باشد تا براساس اطلاعات حاصل از نتایج این آزمون از جمله بافت خاک، اسیدیته خاک، تبادل یونی خاک، درصد ماده آلی خاک، درصد ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم، آهن، روی، بر و مس بتوان برنامه غذایی دقیق متناسب با شرایط خاک برای کشت سیر و پیاز ارائه کرد.

برنامه کودی پیش از کشت

با توجه به آزمون خاک بایستی بستر زمین و نیاز ها و کمبود عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در خاک پیش از کشت تامین شود در این مرحله برای آماده کردن زمین برای کشت پیاز و سیر از کود دامی کاملا پوسیده، کود ازت پوشیده شده با گوگرد، گوگرد گرانول، فسفات و پتاسیم به مقدار مورد نیاز بستگی به سطح زیر کشت و نتیجه آزمایش خاک استفاده شود. استفاده از کود گوگرد بصورت مایع در چندین مرحله بعد از انتقال نشاء به زمین اصلی تا پر شدن غده سیر و پیاز به دلیل کاهش اسیدیته خاک موجب آزاد سازی و تسهیل در جذب عناصر غذایی در خاک در رشد رویشی و افزایش کمیت و کیفیت محصول تاثیر خوبی دارد و از سوی دیگر به دلیل خاصیت قارچ کشی مانع از آلودگی گیاه سیر و پیاز به بیماری های قارچی می گردد.

برنامه کودی هنگام نشاء کاشتن

قبل از پاشیدن بذر سیر و پیاز در خاک، بذرمال کردن بذر با هیومیک اسید و جلبک دریایی و روی موجب افزایش درصد جوانه زنی و رشد بهتر نشاء می گردد. پس از رویش بذر در مزرعه پیش کشت استفاده از هیومیک اسید در آب آبیاری موجب رشد بهتر و تحریک ریشه زنی در نشاء ها می شود. نکته ای مهم در این مرحله انجام مراقبت های لازم برای جلوگیری از بروز بوته میری نشاء ناشی از عوامل بیماریزا بخصوص قارچ بیماریزا پی تیوم، فوزاریوم، ریزوکتونیا و فیتوفتورا صورت گیرد.

برنامه کودی پس از انتقال نشاء به زمین

هنگامی که نشاء ها به اندازه کافی بزرگ شدند به زمین اصلی منتقل می گردند (روتیج آماده کننده ریشه نشاء).  نکته اصلی در این مرحله جلوگیری از انتقال نشاء های بیمار و آلوده به زمین اصلی می باشد زیرا موجب انتقال بیماری در زمین و انتشار آن به کل مزرعه و یا منطقه می شود. پس از انتقال نشاء ها به زمین اصلی برای استقرار سریع نشاء ها در زمین و تحریک ریشه زنی و افزایش حجم ریشه استفاده از کودهای فسفر بالا با درصد پایین تر پتاسیم و ازت مانند 10-52-10 همراه با یک محرک رشد مانند هیومیک اسید و یا جلبک دریایی توصیه می گردد.

برنامه کودی در مرحله رویشی

در مرحله 4 تا 6 برگی شدن گیاه سیر و پیاز برای افزایش رشد رویشی گیاه بایستی از کود های ازت بالا مانند اوره، 10-10-30 برای افزایش سبزینگی، افزایش تولید کلرفیل و فتوسنتز از کود کلات آهن، روی استفاده شود. همچنین در این مرحله رشد گیاه سیر و پیاز برای استقامت بهتر اندام هوایی و جلوگیری از خوابیدگی بوته استفاده از کود نیترات کلسیم در آب آبیاری و یا کود کلسیم-بر بصورت محلول پاشی توصیه می گردد. در ادامه رشد گیاه سیر و پیاز در مرحله 6 تا 8 برگی برای تدام رشد مناسب گیاه می توان از کود سه بیست (20-20-20) همراه با هیومیک اسید در آب آبیاری در چند مرحله و محلول پاشی عناصر ریز مغذی و نیترات کلسیم در آب آبیاری استفاده نمود.

برنامه کودی برای تشکیل و پر شدن غده

با آغاز جوانه زنی برای تشکیل بهتر غده های سیر و پیاز بایستی از انواع کود های پتاس بالا مانند سولوپتاس، 12-12-36، K40 ایکس گرین در آب آبیاری و یا محلول پاشی استفاده نمود. باید توجه داشت در این مرحله کود سولوپتاس در آبیاری استفاده گردد. برای افزایش راندمان و جذب پتاس بصورت محلول پاشی استفاده از آمینو اسید و یا آمینوپتاس می تواند راندمان کود دهی را افزایش دهد همچنین استفاده از سولفات آهن در این مرحله توصیه می گردد.

هنگام پر شدن غده ها، کشاورز برای تقویت این فرایند در گیاه بایستی کود پتاسیم بالا مانند سولو پتاس یا 36-12-12 و نیترات کلسیم را بصورت محلول پاشی و یا در آب آبیاری استفاده نمود. باید توجه داشت که هر دو عنصر پتاسیم و کلسیم دو عنصر آهسته جذب در گیاه می هستند. استفاده هم زمان این دو کود باعث کاهش راندمان جذب این دو عنصر می شود. از این رو توصیه می شود در فاصله زمان 10 روز ابتدا کود نیترات کلسیم و سپس کود پتاس بالا مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین بهترین کود برای درشتی سیر و پیاز انواع کود های پتاس بالا می باشد و در آخرین مرحله کود دهی برای افزایش ماندگاری غده سیر و پیاز در انبار استفاده از کود های حاوی کلسیم توصیه می گردد.

نتیجه گیری

سیر و پیاز دو سیزی خوراکی محبوب با سطح زیر کشت وسیع در ایران می باشد. نیازهای غذایی این دو گیاه مشابه هم بوده و از اینرو برنامه غذایی توصیه شده برای کشت این دو گیاه یکسان می باشد. انجام آزمایش خاک می تواند کمک شایانی به کشاورزان برای تهیه برنامه کودی دقیق برای افزایش عملکرد کشت سیر و پیاز داشته باشد. با توجه به برنامه غذایی توصیه شده برای مراحل مختلف کشت این دو گیاه، بهترین کود برای درشتی سیر و پیاز استفاده از کود هایی با درصد بالای عنصر پتاسیم مانند سولوپتاس، 36-12-12، K40 بصورت محلول پاشی و آبیاری می باشد.