گیاهپزشکی

راه کنترل و سموم مناسب برای شته درختان هلو و شلیل

مقدمه

هلو و شلیل دو میوه محبوب و با سطح کشت بالا در ایران به شمار می آیند که درگیر آفات فراوانی در طول فصل رویش خود می شوند که شته یکی از مهمترین و معروف ترین آنها است. در این  مقاله با این آفت مهم و روش های کنترل آنها و همچنین سمومی که میتوانید برای مبارزه با این آفت استفاده کنید آشنا خواهید شد.

شته هلو و شلیل چیست؟

شته ها حشرات کوچکی هستند که نرخ زاد و ولد بسیار بالایی دارند و در مدت زمان کوتاهی جمعیت خود را چندین برابر می کنند. این حشرات دارای اندام خرطوم یا نیش مانندی هستند که توسط آن از شیره سلولی و گیاهی تغذیه کرده و رشد می کنند. این آفات می توانند از برگ، دمبرگ، گل، دمگل، ساقه های جوان و کهنسال تغذیه کنند. در برخی گونه های شته، بعد از تغذیه مواد دفعی چسبناکی از بدن حشره خارج می شود که میزان قند بالایی دارد و در نتیجه گیاهان آلوده به شته دارای ظاهری چرب و چسبناک هستند که به اصطلاح به آنها گیاهان شیره زده یا عسلک زده می گوییم. این عسلک دفعی از شته ها ماده ای جذاب برای مورچه ها بوده و درختان آلوده به شته معمولا حجم وسیعی از مورچه ها را به خود جلب می کنند.

مهمترین شته های هلو و شلیل کدام است؟

به طور کلی سه گونه مهم شته به درختان هلو و شلیل حمله می کنند.

• شته سبز هلو با نام علمی Myzus persicae که به رنگ سبز بوده و بیشتر به سرشاخه ها و برگهای جوان و در حال تشکیل حمله می کند.
• Brachycaudus helichrysiکه به شته سیاه معروف است و در زمان بلوغ خود بالدار شده و به رنگ سیاه در می آید. این شته بیشتر به اندام های تازه تشکیل شده و یا در حال تشکیل علاقه دارد و به آنها حمله می کند.
• شته خونی یا خالدار هلو با نام علمی Pterochloroides persicae که بسیار بزرگتر از دو گونه قبلی است و میزان تولید عسلک بسیار کمتری دارد. این شته در صورت له شدن یک مایع قرمز رنگ از بدنش خارج می گردد و به همین دلیل به آن شته خونی می گوییم. این شته برخلاف دو گونه دیگر به اندام های چوبی نظیر شاخه ها و تنه حمله می کند.

❌❌تمامی این گونه ها نرخ زاد و ولد بالایی داشته و می توانند ایجاد خسارت بالایی بکنند❌❌

شته ها چه زمانی در باغات پیدا می شوند؟

اصولا شته ها موجودات گرما پسندی نیستند و همین موضوع باعث می شود تا در اوایل فصل و یا اواخر آن یعنی در بهار و پاییز با جمعیت بیشتری مشاهده شوند. در بهار همزمان با رویش برگ ها و در پاییز قبل از ریزش برگ ها ممکن است باغ شما آلوده به این حشره شود.

خسارت شته ها به باغات هلو و شلیل

شته ها از چند جهت به درختان هلو و شلیل صدمه می زنند. در درجه اول این حشرات شیره گیاهی را مکیده و باعث ضعف عمومی گیاه می شوند. علاوه بر این، شته ها به دلیل تولید عسلک، مورچه ها و یا قارچ ها را به خود جلب کرده و ممکن است آفات و بیماری های ثانویه ای روی درخت ایجاد کنند. بعضی از شته ها هم ناقل بیماری های ویروسی یا ویروئیدی هستند که اگر با آنها مبارزه نشود می توانند این بیماری را از یک درخت به درخت دیگر منتقل و پخش کنند. به خصوص هنگامی که شته ها از اندام های در حال تشکیل مثل میوه چه ها و یا سرشاخه ها تغذیه کنند می توانند خسارات زیادی به هلو و شلیل وارد کنند. یکی از این خسارات بد فرم شدن سر شاخه و عدم رشد سرشاخه ها است. ریزش گل و میوه ها نیز از علائم خسارت شته ها می باشد.

روش های کنترل شته هلو و شلیل

روش های مختلف و متنوعی برای جلوگیری و همچنین مبارزه با شته ها در باغات شلیل و هلو وجود دارد که آنها را به شما می گوییم:

1-کنترل بیولوژیک

شته ها توسط عوامل مختلفی از جمله حشرات دیگر، قارچ ها و باکتری ها می توانند از بین بروند. این نوع کنترل یک روش کاملا سازگار با محیط زیست بوده و به خصوص در تولید میوه های ارگانیک اهمیت دارد. مثال معروف این روش استفاده و رهاسازی کفشدوزک در باغات است . غذای مورد علاقه کفشدوزک ها شته بوده و می توانند به سرت آنها را در باغات از بین ببرند. برخی گونه های زنبورهای پارازیتوئید نیز می توانند به شته ها حمله و داخل بدن آنها تخم ریزی کنند.

روش های بیولوژیک روش های بسیار امنی برای کنترل شته در باغات هستند اما نیازمند نظر متخصصین هستند و به طور مثال سمپاشی بعد از استفاده از عوامل بیولوژیک باعث ازبین رفتن این حشرات مفید نیز می شود.

2- افزایش مقاومت گیاهی با تغذیه مناسب

وجود ترکیبات کلسیمی و سیلیسیومی در تغذیه سالانه درختان هلو و شلیل کمک می کند تا شته ها نتوانند به خوبی از آنها تغذیه کرده و جمعیت آنها کاهش یابد. کودهای حاوی این دو عنصر باعث افزایش ضخامت کوتیکول و دیواره سلولی گیاهان شده و ورود نیش حشره به داخل سلول را سخت می کنند. بنابراین استفاده از این ترکیبات، جمعیت شته ها به خصوص شته هایی که به شاخه و تنه حمله می کنند را کاهش می دهد.

3-رعایت بهداشت باغی

شته ها می توانند در بقایای گیاهی مثل برگ های ریخته شده در پاییز و یا شاخه های هرس شده باقی مانده و زمستان گذرانی کنند. اگر بهداشت باغات به حد کافی رعایت شود، جمعیت شته ها در سال آینده بسیار کمتر خواهد شد. این بقایا بایستی از باغ خارج و معدوم شود. همچنین هرس سرشاخه های آلوده و جمع آوری علف های هرز از باغ و مبارزه با آنها از جمله موارد مهمی است که در باغات هلو و شلیل بایستی رعایت کنیم.

4-مبارزه شیمیایی

آخرین راهکار برای مبارزه با شته هلو و شلیل استفاده از سموم معدنی و شیمیایی است. استفاده از سموم در صورتی مجاز است، که راهکاری به جز استفاده از آنها نباشد. در ادامه با این سموم شته کش آشنا می شوید:

الف) ایمیداکلوپراید یا کنفیدور

این سم یک ترکیب سیستمیک است و این یعنی که می تواند در داخل گیاه پخش شود و شیره گیاهی را آلوده کند. این سم روی سیستم عصبی شته ها اثر گذاشته و آنها را از بین می برد. میزان مصرف این سم نیم لیتر در هزار لیتر آب است و بایستی قبل یا بعد از گلدهی مصرف شود.

ب)استامی پراید

مانند کنفیدور یک سم سیستمیک است که باز هم روی سیستم عصبی شته اثر میگذارد و آنها را فلج می کند. این سم قبل یا بعد گلدهی مصرف شده و میزان مصرف آن 200 گرم در 1000 لیتر آب است.

ج) مالاتیون

این سم بسیار روی شته ها موثر است و به صورت تماسی و آنی عمل می کند. مالاتیون به میزان دو تا سه لیتر در 1000 لیتر آب حل شده و قبل یا بعد گلدهی روی درختان شلیل و هلو مصرف می شود.

د) دی کلرووس

این ترکیب هم یک سم شته کش قوی با باقی مانده سم اندک روی میوه ها است. دی کلرووس سریعا روی شته ها اثر گذاشته و آنها را از بین می برد و بعد از سه روز الی یک هفته اثرات سمی آن از روی درخت و یا میوه ها از بین می رود.

ه) ترکیب روغن امولسیون شونده و اتیون

از این ترکیب به میزان یک درصد از روغن امولسیون شونده (ولک) و سه در هزار اتیون به صورت همزمان می توانید در سمپاشی زمستانه استفاده کرده و اثرات فوق العاده آن را روی کاهش جمعیت شته ببینید. این ترکیب تنها در زمان خواب درختان بایستی مصرف شود.

و) صابون های محلولپاشی

صابون های مخصوص سمپاشی یک ترکیب شیمیایی با سمیت بسیار پایین برای انسان است که با حل کردن لایه خارجی پوسته شته می تواند آنها را از بین ببرد. از صابون های محلولپاشی بعد از ریزش گلبرگ ها می توانید به میزان سه لیتر در هزار لیتر آب استفاده کنید.

ز) سموم ترکیبی

گاهی به دلیل جمعیت بالا و یا در مواردی که شته ها به سموم مقاوم شده اند، استفاده از سموم ترکیبی پیشنهاد می شود. برای کسب اطلاع از این فرمول های ویژه که توسط متخصصین مرسین کشت در هکتارها باغ هلو و شلیل در مناطق مختلف ایران به طور موفقیت آمیز آزمون شده اند با کارشناسان مرسین کشت در تماس باشید.

دقت کنید که این سموم تنها جهت آشنایی شما معرفی شده اند و از آنجایی که مصرف خودسرانه سموم برای سلامتی انسان و نسل های آتی ضررهایی جبران ناپذیر در پی دارد، استفاده از هرگونه سم بدون مشورت با گیاهپزشک و نسخه نویسی اکیدا ممنوع است.

زمان و دفعات سمپاشی

معمولا برای مبارزه با شته های سبز و سیاه، سمپاشی در زمستان و بلافاصله بعد از ریزش گلبرگ ها توصیه می شود، نوبت دوم سمپاشی بایستی با فاصله 10 روزه تکرار شود. در مورد شته خالدار هلو نیز بهتر است به محض مشاهده اولین تجمعات شته روی ساقه ها دو مرتبه سمپاشی به فاصله 10 روز انجام شود.

پیشنهاد مرسین کشت برای شما

ما در تیم بزرگ مهندسی و خدماتی مرسین کشت، از وجود 4 دکتری گیاهپزشکی و 8 کارشناس کشاورزی بهره می بریم. چنانچه در مدیریت شته های باغ هلو و شلیل خود موفق نبوده اید و یا نیاز به مشورت در این باره دارید، ما این امکان را برای شما محیا کرده ایم تا در قسمت نظرات همین مقاله و یا از طریق راه های ارتباطی موجود در وب سایت از کارشناسان ما به صورت رایگان مشورت بگیرید.

جمع بندی

شته های هلو و شلیل در عین سادگی می توانند آفات مهلکی برای باغات ما باشند. روش های کنترلی متنوعی برای کاهش جمعیت این آفات و مبارزه با آن ها وجود دارد که در این مقاله به طور کامل با آنها آشنا شدید. مبارزه به موقع و اصولی با این آفات ضمن حفظ سلامت باغ شما، ضامن سلامتی محصول نهایی که توسط مشتری نهایی به مصرف می رسد نیز خواهد بود.

علت خشک شدن سرشاخه های گردو

گردو یکی از محصولات باغی مهم در ایران می باشد که مغز میوه و چوب آن از نظر اقتصادی ارزشمند بوده و ایران حدود 10 درصد از سطح زیر کشت این محصول را به خود اختصاص داده و از نظر تولید گردو در رتبه چهارم قرار دارد. با وجود درصد بالا سطح کشت گردو در ایران اما متاسفانه عملکرد پایینی در تولید محصول دارد و یکی از عوامل مهم در کاهش عملکرد آفات و بیماریهای خسارت زا در این محصول می باشد. یکی از عارضه های شایع در درخت گردو خشک شدن شاخه و سرشاخه های گردو می باشد که عوامل مختلفی مانند سرماز زدگی، آفاتی مانند کرم خراط و بیماری های از قبیل شانکر باکتریایی می تواند باعث بروز این علائم گردد. ولی مهمترین و شایع ترین عامل در خشک شدن شاخه و سرشاخه های گردو بخصوص در مناطق گرم قارچ بیماریزا گاهی و خسارتزای بنام ناتراسیا (Nattrassia magniferae) می باشد. این بیماری اولین بار از درختان گردو از کرمان گزارش شده است و تاکنون در درختان مختلفی مانند پسته، بادام، گلابی، سیب، هلو، صنوبر، بیدمجنون از نقاطق مختلف ایران مشاهده و گزارش گردیده است. تمامی ارقام گردو به این بیماری حساس می باشد، همچنین درختانی که از نظر تغذیه دچار ضعف می باشد برای آلودگی به این بیماری مساعد تر هستند. این بیماری در مناطق سردسیر خسارت چندانی وارد نمی کند و برعکس در مناطق گرما و خشک خسارت شدیدی می تواند به درختان وارد کند. می خوای با کود رشد سریع و انفحاری ریشه آشنا بشی!

علائم بیماری ناتراسیا در گردو

براساس تجربه گروه مرسین کشت این قارچ بیماریزا گیاهی روی برگ های درختان گردو علائمی نداشته و  خسارت آن روی شاخه و تنه می باشد. اسپور های (بذرهای قارچ) این قارچ فقط قادر است که از پوست نازک و سبز درختان نفوذ کرده و به درخت خسارت وارد کند. در درختان مسن این قارچ نمی تواند از پوست ضخیم تنه رخنه کند و فقط از پوست نازک سرشاخه ها نفود کرده و به همین جهت در درختان مسن ابتدا خشکیدگی در سرشاخه های بالای درخت مشاهده می گردد که بتدریج به سمت پایین توسعه می یابد. این قارچ ابتدا از پوست درخت وارد شده و موجب سیاه شدن بافت چوبی تنه درمحل نفوذ می گردد این سیاه شدگی بافت بتدریج به استوانه مرکزی شاخه پیشروی و در نهایت کل شاخه در بر گرفته و با انسداد بافت آوندی در محل آلودگی که ممکن است در اثر تخریب بافت آوندی یا تیلوز ایجاد گردد موجب خشک شدن شاخه و سرشاخه می شود، که این خشکیدگی در صورت آلودگی شدید همراه با دمای بالا هوا بصورت سبز خشک شدن برگها و  ماندن آنها روی شاخه نمایان می گردد. کود جادوگر گیاهان رو ببین!

علائم آلودگی در روی تنه بصورت رگه های سوختگی و رنگ پریدگی بخصوص در سمت رو به آفتاب بروز می کند و سپس پوست در محل سوختگی و خشک شده شاخه و تنه بصورت کاغذی در آمده که از تنه جدا شده و زیر پوست حالت دودی مانند سیاه مشاهده می گردد که در واقع اسپور های قارچ بوده که می تواند با وزش باد و باران به راحتی پراکنده شده و موجب آلودگی سایر درختان گردد. همچنین در برخی موارد در روی تنه و شاخه های خشک در اثر قارچ ناتراسیا جوش های  نارنجی رنگی مشاهده می شود که این جوش های نارنجی رنگ (فیتیله نارنجی) در اثر الودگی ثانویه به قارچ فرصت طلب سیتوسپورا می باشد که این قارچ سیستوپورا اغلب به بافت های چوبی ضعیف یا خشک شده در اثر سایر قارچ ها در اغلب درختان حمله می کند. 

نکته: در درختان جوان یا نهال های تازه کاشته شده قارچ ناتراسیا می تواند به تمامی بخش های تنه و شاخه درخت که دارای پوست نازک و سبز هست حمله کند و موجب خشک شدن کل درخت، شاخه های بزرگ یا بخش اعظمی از درخت گردد.

اسپورهای قارج که نسبت به سرما، خشگی و گرما مقاوم بوده می تواند توسط باد و باران از منبع آلودگی (درختان آلوده در باغ) به سایر مناطق و درختان پراکنده شوند. آرتروسپور های (نوعی بذر مقاوم مخصوص قارچ ها) به راحتی می توانند از طریق زخم های موجود در تنه که در اثر ضربات مکانیکی، زخم هرس، زخم های ناشی از نوسانات دمایی به پوست و تنه درخت نفوذ کرده و موجب آلودگی گردد. براساس مشاهده میدانی گروه مرسین کشت ارتورسپور های ناتراسیا می تواند حتی از پوست سالم، نازک و سبز درختان جوان و نهال ها نیز نفوذ کرده و موجب آلودگی و تخریب بافت چوبی و آوندی درخت گردد. این بیماری در تابستان بخصوص در دمای بالا بیشتر گسترش یافته و خسارت شدیدتری وارد می کند.

درمان و کنترل خشکیدگی سرشاخه و شاخه های گردو

تاکنون روشی برای درمان خشکیدگی سرشاخه و شاخه گردو در اثر قارچ ناتراسیا معرفی نشده است و بهترین روش برای کنترل این بیماری پیشگیری و جلوگیری از آلودگی به این بیماری می باشد. مهمترین نکته در مورد کنترل بیماری ناتراسیا حذف منبع آلودگی می باشد. این منبع آلودگی می تواند یک درخت خشک شده در باغ، یک باغ آلوده در یک منطقه باشد. با توجه به بازدید های میدانی گروه مرسین کشت درختان و باغات گردو در منطقه غرب و جنوب غرب استان تهران (ملارد، صفا دشت، گرمدره، شهریار، قدس) و اغلب مناطق استان کرج بطور وسیعی دچار آلودگی به این بیماری می باشد. از اینرو برای کنترل موثر این بیماری نیاز به هماهنگی جامع در میان کشاورزان و باغداران در این مناطق می باشد. زیرا در صورت رعایت و اجرا روش های کنترلی توسط یک باغدار و عدم رعایت آن توسط باغدار مجاور و یا هم منطقه ای موجب کاهش راندمان کنترل بیماری در باغ تیمار شده و در نهایت عدم موفقیت کامل  در کنترل این بیماری می گردد. گیاهات برای رشد عاشق درین گرین هاس میشن پس ببینش!!!

با این وجود بهترین روش برای کنترل بیماری ناتراسیا در یک باغ و درخت آلوده، هرس شاخه خشک شده و آلوده حدود 20 سانت پایین تر از انتهای محل خشک شده و یا دارای علائم بطوری که در محل هرس شده بافت سالم بوده و پوشاندن محل هرس با چسب باغبانی می باشد. در صورت خشک شده درخت در اثر این بیماری باید درخت آلوده کاملا بریده شده و بقایای آلوده در بیرون از باغ سوزانده و منهدم گردد. همچنین برای جلوگیری از انتشار بیماری از باغات مجاور بایستی درختان گردو چندین بار در سال با سم اکسی کلر مس با غلطت 2 در هزار و یا تیوفانات متیل با غلظت 2 در هزار سمپاشی گردد. نکته مهم دیگر اینکه درختان گردو ضعیف از نظر تغذیه به این بیماری حساسیت بیشتری (با فسفیت پتاسیم فیتوپاد پادنا،  کینگ ایکس گرین گردوی قوی تری داری پس کلیک کن!) دارند بنابراین تغذیه مناسب درختان گردو و سایر درختان براساس یک برنامه غذایی جامع و دقیق موجب مقاومت درخت در برابر بیماری ناتراسیا و اکثر سایر بیماریها و آفات گیاهی می گردد.

در صورت تشخیص محل نفوذ قارچ ناتراسیا در درخت جوان و نهال ها در مراحل اولیه آلودگی قبل از خشک شدن شاخه می توان محل نفوذ را با چاقو ضدعفونی شده با وایتکس تراشیده و سپس محل زخم پس از تزریق را با بردو تیمار  و سپس محل را با چسب باغبانی پوشانده شود، نکته مهم در این عمل این است که نباید کل پوست تنه در محل زخم تراشیده شود زیرا در این حالت ارتباط آوندی شاخه از بین رفته و نهایت خشک می شود (برای اگاهی و آشنایی بهتر با روش کنترل این بیمای می توانید از متخصصین گیاهپزشکی مرسین کشت مشاوره بگیرد). نکته مهم دیگر اینکه در تابستان های گرم به دلیل حساسیت گردو به دمای بالا و سوختن برگها، موجب ضعف شدید گردو و در نهایت خسارت شدید این بیماری در مناطق آلوده می باشد. از اینرو باغداران حتما باید روش های مدیریتی برای افزایش مقاومت گردو در برابر گرمای تابستان مانند محلول پاشی با سیلیکات پتاسیم، محلول پاشی با ترکیبات آمینو اسیدی را در برنامه خود قرار دهند.

جمع بندی

گردو یکی از محصولات کشاورزی ارزشمند از نظر میوه و چوب می باشد. بیماری سر خشکیدگی ناتراسیا یکی از مهمترین و شایع ترین عوامل خشک شدن شاخه و سرشاخه های گردو بخصوص در مناطق گرم و خشک می باشد. بهترین روش برای کنترل این بیماری پیشگیری و تقویت درختان گردو با برنامه غذایی جامع می باشد.