هرس

🔷🔷 مقدمه

هرس درختان میوه یکی از اساسی ترین کارهایی است که در فصل پاییز و زمستان انجام می شود. هرس اجازه می دهد تا درختان به صورت متمرکز تری به تولید میوه بپردازند و در نتیجه میوه های آنها بیشتر، خوشمزه تر،خوشرنگ تر و بزرگتر شود. یک هرس مناسب بایستی بتواند نور گیاهان را در بیشترین حالت ممکن تامین کرده و امکان تبادل هوا بین شاخه و برگ های درخت را ایجاد کند.

انواع مختلفی از هرس وجود دارد که ممکن است با آن‌ها آشنا باشید اما در این مقاله شما را با نوع خاصی از هرس که مخصوص درختان داربستی است آشنا می کنیم.

🔻🔻🔻🔻

❇️❇️ سیستم داربستی چیست؟

همزمان با پیشرفته تر شدن باغات و همچنین افزایش جمعیت جهان و به تبع آن افزایش نیاز به غذا در جوامع بشری، انسان ها به فکر افزایش بهره وری از واحد سطح افتادند. همانطور که طی سالیان اخیر در همه شهرهای دنیا ساختمان های چند طبقه وآپارتمانی جای خود را به منازل ویلایی دادند، درختان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای افزایش بهره وری به صورت چند طبقه در آمده اند. این درختان بر روی یک سازه به رشد خود ادامه می دهند که اصطلاحاً به آن داربست گفته می شود و به باغاتی که به این نحو کاشته شده اند باغات داربستی گفته می شود.

بنابراین در یک باغ با سیستم داربستی گیاهانی را داریم که به صورت عمودی یا افقی روی یک داربست رشد کرده اند و به همین جهت تعداد درختان کاشته شده در واحد سطح نسبت به یک باغ سنتی بسیار بیشتر است. درختان داربستی به شکل دو بعدی رشد می کنند و بنابراین بیشترین سطح نورگیری و هواخوری را از محیط دارند.

🔑سیستم داربستی برای چه درختانی قابل اجراست؟

تقریبا می توان گفت همه درختان میوه قابلیت اجرا به شکل داربست را دارند اما این سیستم معمولاً برای درختانی مانند انگور، سیب و گلابی توسعه یافته است. به خصوص در مورد انگور سیستم داربستی بسیار مورد توجه بوده و سال به سال نیز روش اجرای آن به روز می شود.

🔑نحوه هرس درختان داربستی به چه صورت است؟

کوردون سازی (Cordon) روشی است که برای هرس انواع درختان داربستی استفاده می شود. به طور کلی به مجموعه فرایندهایی که باعث دوبعدی و دار بستی شدن یک درخت میوه می شود، کوردون سازی گفته می شود.

کوردون سازی ممکن است به صورت یک تا سه طبقه در باغات مختلف اجرا شود و فاصله زمانی ایجاد یک طبقه اضافه بسته به نوع درخت ممکن است ۲ تا ۵ سال زمان ببرد.

اگر فاصله درختان یک ردیف از یکدیگر به درستی رعایت شده باشد، در سیستم کوردون سازی، تنه اصلی به میزان ۶۰ الی ۱۵۰ سانتی متر از سطح زمین بالا آمده و بر رو یا زیر یک طبقه داربستی دو شاخه می شود. یکی از شاخه ها (Arm) به سمت راست و دیگری به سمت چپ تنه اصلی سوار می شوند. طول این شاخه ها (بازوها) بایستی به نحوی تنظیم شود که وارد مرز درخت بعدی ردیف نشود و بین دو بازوی دو درخت حداقل ۳۰ سانتی متر فضا وجود داشته باشد.

 مواردی که در بالا ذکر شد ممکن است ۲ الی ۳ سال به طول بیانجامد و از سال سوم می توان شروع به آماده سازی درخت برای ایجاد طبقه دوم نمود.

در سال اول تا سوم تلاش می شود تا بازوهای چپ و راست به صورت حداکثری ضخیم شده و چوبی گردند. بر روی هر یک از بازوها  به فاصله ۲۰ سانتی متر برای درخت انگور و 40 سانتی متر برای سایر درختان یک جوانه رویشی در نظر گرفته میشود که این جوانه ها در واقع عامل ایجاد شاخه های بار دهنده در سالهای آتی هست.

همچنین یک شاخه مجزا و منشعب از تنه اصلی و یا بازوها به عنوان شاخه لیدر برای ایجاد طبقات بعدی نگه داشته می شود و از همین شاخه بازوهای طبقه دوم و سوم طی سالهای آتی ایجاد می گردد. بنابراین در هرس داربستی بایستی دقت کرد که گیاه همواره به شکل دو بعدی نگه داشته شود و از گسترش شاخه های اضافه و جانبی خودداری به عمل آید. 

در هرس های کوردون معمولاً لازم است که مراقبت های مربوط به هرس علاوه بر پاییز و زمستان در فصل رویش نیز انجام شود تا سطح نور گیر گیاه کاهش پیدا نکند. 

🔑نکاتی در مورد هرس داربستی

🔴 هر بازو میتواند متشکل از یک تا دو شاخه در هم پیچیده باشد اما اگر شاخه قوی انتخاب شود بهتر است بازو به صورت تک شاخه باشد.

🔴 هرس های داربستی نیازمند زمان طولانی و حوصله بسیار هستند و بنابراین باغدار بایستی به دقت مراحل تربیت درختان را انجام دهد و این موضوع در سالهای اولیه کاشت نهال و هرس های تربیتی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

🔴 هرس های کوردون به شیوه های مختلفی اجرا می شود به طور مثال ممکن است کوردون به شکل v، بازوی معکوس و یا مربعی نیز انجام شود اما شیوه ای که در این مقاله به آن اشاره شد ،بهترین و پر راندمان ترین روش هرس داربستی است.

🔴 مهمترین نکته در هرس داربستی هدایت اصولی و پیش بینی آینده برای شاخه های جدید است. بنابراین اگر شاخه ای را حذف می کنید و یا نگه می دارید حتما بایستی برای آن پیش از اقدام نقشی را برای آنها در نظر گرفته باشید.

🔴 پیچاندن شاخه ها بر روی داربست یکی از روش هایی است که برای تثبیت شاخه ها بر روی سازه استفاده می شود اما باید دقت کرد که این پیچاندن باعث صدمه به آوندها نشود. علاوه بر این جنس مفتول ها و یا پایه های بین آنها بایستی به نحوی باشد که در اثر پوسیده شدن از بین نرفته و طول عمر بالایی داشته باشند.