باغداری در فصل زمستان، اقدامات و نکات

🔷🔷 مقدمه

برخلاف تصور عموم مردم، زمستان نیز یک فصل بسیار مهم در کشاورزی و باغداری به شمار می آید و عملیات باغداری مهمی دراین فصل وجود دارد. گرچه زمستان فصل خواب درختان محسوب می‌شود اما می توان گفت اگر این فصل به خوبی مدیریت و گذرانده نشود نمی‌توان انتظار باردهی مناسب از درختان را در فصل آتی داشت. در مورد درختانی که خزان می کنند و هم برای مصارف زینتی در باغات استفاده می شوند، زمستان بسیار مهم و حیاتی است.

🔻🔻🔻🔻

❇️❇️چرا فصل زمستان مهم است؟

پاییز و زمستان زمان خواب درختان و آماده شدن آنها برای فصل باغی جدید است؛ بنابراین بسیار مهم است که این فصل به صورت مدیریت شده و و با سلامت کامل گذرانده شود. اگر درخت در زمستان خواب کافی نداشته باشد و یا نیاز سرمایی آن برطرف نشود و یا حتی نکاتی که در این مقاله به آن اشاره می کنیم به درستی رعایت نشوند ممکن است دچار آسیب های جدی شده و در شرایط بدتر، کاملا از بین برود بنابراین در این مقاله نکات و اقداماتی را ذکر کرده ایم تا بتوانید در فصل پاییز و زمستان مدیریت باغ خود را به عهده بگیرید.

توجه کنید که فصل زمستان، فصل خواب و ریزش برگ های درختان یعنی تقریباً اواسط پاییز تا اواخر زمستان را شامل می شود.

🔑جمع آوری سیستم های آبیاری

اولین کاری که همزمان با ریزش برگ های درختان در باغات انجام می شود جمع آوری سیستم های آبیاری تحت فشار و انتقال آنها به انبار است. تمامی اجزای سیستم های آبیاری تحت فشار بایستی از یکدیگر مجزا شده، پمپ ها و سیستم های تصفیه آب خشک شده، لوله های اصلی و فرعی و همچنین قطره چکان ها جدا و تمیز شده و پس از خشک شدن به انبار منتقل شود. دلیل انجام این کار جلوگیری از صدمه جدی به سیستم های آبیاری و امکان استفاده مجدد از آنها در فصل باغی جدید است. اگر آب در داخل پمپ ها و یا لوله های آبیاری تحت فشار باقی بماند ممکن است در زمستان یخ زده و باعث ترکیدن و از کار افتادن آن ها شود. همگی مخازن نیز بایستی کاملا از مایعات خالی شده و یا در صورت عدم امکان این کار، از مواد ضد یخ استفاده شود.

🔑هرس

بدون شک هرس مهمترین بخش و عملیات باغی است که در زمستان انجام می شود.هرس درختان میوه بایستی به درستی و مناسب با سن، شرایط و نوع درختان انجام شود. زمان انجام هرس نیز بسیار مهم است و چنانچه دیرتر و یا زودتر از حد موعد انجام گردد ممکن است باعث آسیب خفیف تا شدید به درختان مختلف شود. درختانی که هرس نمی شوند قدرت باردهی پایین تری داشته و به جای تمرکز بر روی تولید میوه، اندام های رویشی خود نظیر شاخ و برگ را گسترش می دهند و همین موضوع باعث می‌شود تا میوه ها ریز تر و دچار ریزش شود. همچنین هرس نامناسب و یا عدم انجام هرس باعث خواهد شد تا جریان نور و هوا در داخل درخت مختل شده و ریسک ابتلا به بیماری ها و آفات مختلف افزایش یابد. بهترین زمان انجام هرس زمانی است که برگ های درختان به صورت کامل ریخته و ده روز قبل و یا بعد از زمان هرس دمای زیر صفر وجود نداشته باشد بنابراین اواخر پاییز و اواسط زمستان بهترین زمان انجام عملیات هرس است.

🔑بیل زنی و شخم

زیرورو کردن خاک باغات باعث می شود تا مواد سطحی و دارای مواد آلی بالا به زیر خاک رفته و همچنین عوامل بیماری زا و یا آفات مختلف دچار جابجایی شده و جمعیت آنها کاهش یابد. زیر و رو کردن خاک همچنین باعث شکسته شدن لوله های مویین ایجاد شده در بین ذرات خاک شده و در نهایت باعث می‌شود تا راندمان آبیاری افزایش یابد. مبارزه با علفهای هرز نیز یکی دیگر از خواص شخم زدن باغات در زمستان است. در هنگام شخم، پیله های خاکی آفات، شفیره ها و یا تخم های حشرات به سطح خاک آمده و توسط پرندگان خورده شده و یا به واسطه شرایط نامساعد محیطی از بین میروند. علاوه بر این بیل زنی و شخم در باغات باعث می شود تا تبادلات گازی سریع تر و با راندمان بیشتری بین خاک و هوا انجام شود.

🔑چالکود

یکی از اصول تغذیه در باغات، تغذیه در زمستان به روش چالکود است. در این روش مواد غذایی مورد نیاز گیاه معمولاً به شکل گرانوله در عمق ۳۰ تا ۶۰ سانتی متری خاک و به فاصله ۲۰ تا ۶۰ سانتیمتر است از تنه اصلی درخت خط در زمین دفن می شود. بسته به جنس خاک و نوع درخت و همچنین اندازه و سن آن، میزان و فرمول استفاده از چالکود متفاوت است و بهتر است برای تعیین موضوع از کارشناسان مرسین کشت کمک بگیرید. یک چالکود بایستی حاوی مواد آلی، عناصر ماکرو و میکرو باشد. چالکود بایستی به تدریج در آب حل شود و حلالیت بالا باعث شسته شدن آن و بی اثر شدن خواص آن می گردد. پیشنهاد می شود که چالکود در اواخر پاییز و یا اوایل زمستان انجام شود.

🔑سمپاشی زمستانه

زمستان بهترین زمان ممکن برای ضدعفونی درختان از گزند آفات و بیماریهای مختلف است. سمپاشی زمستانه این امکان را می دهد تا با کمترین هزینه و بیشترین راندمان به مبارزه با آفات و بیماری ها بپردازد. از آنجایی که اکثر عوامل بیماری زا و آفات زمستان خود را بر روی تنه درختان می گذرانند، بنابراین ایجاد یک پوشش بر روی تنه درختان باعث می شود تا این عوامل بیماری زا و یا آفات از بین بروند. از همین جهت یکی از اجزای مهم سمپاشی های زمستانه روغن های امولسیون شونده هستند که همراه با یک قارچ کش (به طور مثال ترکیبات مسی) و یک حشره کش عمومی قوی (مانند اتیون) مورد استفاده قرار می گیرند. سمپاشی زمستانه می تواند طی دو یا یک مرحله بعد از پایان یافتن سرما انجام شود.

🔑رنگ آمیزی تنه درختان

یکی از کارهای مهم در زمستان و پاییز ایجاد پوشش بر روی تنه درختان با رنگ آمیزی است. در این روش یک لایه ضخیم از رنگ مخصوص که ممکن است حاوی مواد ضد قارچ و باکتری نیز باشد، بر روی تنه درختان مالیده می شود. این پوشش ضمن اینکه به عنوان یک عایق در برابر آفات و بیماری ها عمل کرده، باعث محافظت تنه از آفتاب سوختگی های زمستانه و یا سرمای شدید نیز می شود.

🔑یخ آب زمستانه

یکی از روش های سنتی که از دیرباز برای کاهش جمعیت آفات و بیماریها در باغات استفاده می شده است یخ آب زمستانه است. در این روش آبیاری با حجم بالا پیش از یخبندان در باغات انجام شده و این آب بر روی زمین به صورت کامل یخ می زند. یخ زدگی ضمن کاهش اکسیژن داخل خاک باعث از هم گسستن سلولهای عوامل بیماری زا و آفات گوناگون نیز می‌شود و از این طریق جمعیت آن ها کاهش پیدا میکند. یخ آب زمستانه نیازمند حجم بالای آب بوده و بنابراین ممکن است که در تمامی باغات موضوعیت نداشته باشد. 

🔑ایجاد پوشش زمستانه

این موضوع به خصوص در باغچه ها و باغ ویلاها از اهمیت بالاتری برخوردار است. درختان همیشه سبز که اقلیمی متفاوت از اقلیم کاشته شده دارند بایستی از گزند سرما محافظت شوند. به طور مثال انواع نخل ها نیاز دارند تا در سرمای زمستان توسط پوششی احاطه شده تا  سرمای شدید به جوانه های انتهایی آنها نفوذ نکند. این کار می تواند با ایجاد سازه های موقت و یا نایلون پیچی اندام های سبز گیاه انجام شود.

🔑محلول پاشی فروت ست

تقریبا می توان گفت آخرین کاری که در فصل زمستان انجام می شود دقیقاً قبل از جوانه زنی درختان است. در این هنگام لازم است که درختان مثمر با ترکیبی از سه عنصر روی، نیتروژن و بر محلول پاشی شوند. این موضوع کمک می‌کند تاتولید گل و گرده افشانی آنها با راندمان بهتری انجام شود و در نتیجه محصول بهتری به دست آید.

🔷🔷 نتیجه گیری

کمبود عناصر غذایی یکی عوامل اصلی در ریزش گل درختان میوه در اوایل فصل بهار محسوب می شود که استفاده از یک برنامه کودهی اصولی و برآمده از نتایج آزمایش برگ و خاک نقش بسزایی در حل این چالش خواهد داشت. استفاده از کود های مانند فروت ست، بوریک اسید، نیترات کلسیم، سولفات پتاسیم و سولفات روی در چند مرحله بخصوص پس از برداشت محصول و قبل از زرد شدن برگها در افزایش گل دهی، افزایش راندمان گرده افشانی و تلقیح گل ها و تولید میوه با کیفیت تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.