عنصر منیزیم و اهمیت آن برای گیاهان + معرفی کودهای منیزیم

🔷🔷 مقدمه

منیزیم (Mg) یک عنصر شیمیایی و ماده مغذی ضروری برای گیاهان است که نقش گسترده ای در بسیاری از عملکردهای گیاهی دارد. منیزیم نقش کلیدی در فرآیند فتوسنتز داشته و کمبود آن برای رشد گیاه محدود کننده است. در این مقاله به شما توضیح می‌دهیم که چرا منیزیم برای گیاهان و محصولات کشاورزی بسیار مهم است و مهمترین کودهای حاوی منیزیم را نیز به عنوان منابع این عنصر به شما معرفی خواهیم کرد.

 🔻🔻🔻🔻🔻

🔑منیزیم چیست؟

عناصر غذایی خاک بسته به مقداری که گیاهان به آنها نیاز دارند در سه دسته اصلی قرار می گیرند: عناصر ماکرو یا پرمصرف، مزو یا میان مصرف و میکرو یا کم مصرف. در این بین عنصر منیزیم (Mg) به همراه کلسیم (Ca) و گوگرد (S) یک ماده مغذی مزو یا میان مصرف است. معنی این اصطلاح آن است که عنصر منیزیم به میزان متوسط در گیاه مصرف می‌شود و نبود آن ممکن است باعث مرگ گیاه نشود اما خسارات بسیار سنگینی به آن وارد می‌کند. منیزیم یک عنصر بسیار متحرک بوده که برای رشد و نمو گیاهان مهم است. در دسترس بودن آن در خاک به عوامل متعددی بستگی دارد که این عوامل شامل نوع خاک و عناصر آن، درجه هوازدگی خاک و عنصر، آب و هوای محلی و نحوه کشاورزی و شیوه های مدیریت آن است. عوامل انسانی در خصوص در دسترس بودن عناصر شامل نوع محصول کشت شده، میزان و تناوب کشت و شیوه های کوددهی است. بنابراین، مقدار منیزیم بسته به نوع خاک و سیستم کشاورزی می تواند بسیار متفاوت باشد. مقادیر کم منیزیم را می توان در خاک های مناطق استوایی و بافت شنی انتظار داشت، در حالی که خاک های نزدیک به باتلاق های منتهی به دریا، خاک های معدنی، خاک های شور و به طور کلی خاک هایی با محتوای رس بالا تمایل به داشتن مقادیر بیشتری منیزیم دارند. به طور تقریبی حدود یک درصد پوسته زمین را منیزیم تشکیل داده است.

🔑منیزیم در گیاهان چه کاربردی دارد؟

منیزیم یک عنصر ضروری در کل دوره رشد گیاه است. منیزیم چندین عملکرد مهم و حیاتی را در گیاه انجام می دهد. این عنصر در واقع هسته مرکزی کلروفیل است که نور خورشید را جذب کرده و فرایند فتوسنتز را انجام می‌دهد. منیزیم به عنوان یک حامل فسفر در گیاهان عمل می کند و برای متابولیسم فسفات که یکی از مسیرهای مهم زیستی گیاه است ضروری می‌باشد. علاوه بر این، گیاه برای تقسیم سلولی و تشکیل پروتئین، فعال سازی چندین سیستم آنزیمی نیز به منیزیم نیاز دارد. همچنین این عنصر جزء ضروری برای تنفس سلولی گیاه است. به طور خلاصه، بدون منیزیم، کلروفیل نمی تواند انرژی خورشید را برای فتوسنتز جذب کند و عملکردهای متابولیکی مهم مربوط به کربوهیدرات ها و تثبیت غشای سلولی نمی تواند توسط گیاه انجام شود. پس همانطور که مشاهده می‌شود در صورت کمبود و یا عدم وجود منیزیم شد و نمو گیاه به صورت کامل مختل می‌شود.

🔑علائم کمبود منیزیم در گیاهان چیست؟

کمبود منیزیم معمولا در خاک‌هایی اتفاق می‌افتد که به صورت دائمی زیر کشت هستند. همچنین خاک‌هایی که شنی و اسیدی نیز هستند گاهاً از کمبود عنصر منیزیم رنج می‌برند. بهترین راه برای تشخیص کمبود منیزیم در گیاه آزمایش خاک و یا بافت گیاهی است چرا که ممکن است علائم کمبود منیزیم بر روی گیاه به صورت ظاهری چندان قابل مشاهده نباشد. تشخیص کمبود منیزیم بر اساس علائم کار آسانی نیست و از آنجایی که ممکن است شبیه به علائم کمبود سایر عناصر مثل نیتروژن یا آهن باشد، نیاز به تخصص و تجربه دارد. به دلیل تحرک بالای منیزیم در داخل گیاه، علائم کمبود منیزیم ابتدا در برگهای پایینی و مسن تر، قبل از بروز بر روی برگ های جوان قابل مشاهده است. به طور کلی علائم شایع تر کمبود منیزیم عبارتند از:

🔻 رشد کند و زردی برگ ها به خصوص در حاشیه های بیرونی

🔻 کلروز و زردی بین رگبرگ ها

🔻 بروز لکه‌های زرد مایل به تیره در برگ‌های تازه رشد کرده

🔻 لکه های بنفش یا قرمز روی برگ ها البته باید در نظر داشت که مشاهده علائم، اغلب به میزان نوری که برگ ها یا گیاه در معرض آن قرار می گیرند نیز مرتبط است. گیاه یا برگ هایی که در معرض شدت نور زیادتر قرار دارند علائم بیشتری نسبت به سایرین نشان می دهند.

با اینکه منیزیم عنصری ضروری برای رشد و نمو گیاهان است اما در تولید محصولات زراعی و کشاورزی به آن کمتر اهمیت داده شده است. دلیل این موضوع آن است که علائم کمبود منیزیم در گیاه به سختی قابل تشخیص است و نسبت به سایر عناصر مانند آهن به تخصص بیشتری نیاز دارد و در نتیجه از دید کشاورزان به دور می‌ماند. از بین محصولات کشاورزی دو محصول ذرت و سیب زمینی علائم واضح‌تری از کمبود منیزیم را نشان می‌دهند. این علائم شامل زردی رگ‌ها و محدود شدن رشد بوته‌ها است. در مورد سایر محصولات کشاورزی کمبود منیزیم اغلب به طور مستقیم قابل مشاهده نیست اما بر رشد و نمو محصول تأثیر منفی می گذارد. فقط کمبود حاد، زمانی که برای رسیدگی به محصول دیر شده باشد، علائم قابل مشاهده ای مانند کلروز بین رگبرگی و کاهش رشد را روی گیاه نشان می دهد. 

🔑چرا آزمایش خاک و برگ برای اطلاع از میزان منیزیم مهم است؟

منیزیم بر خلاف کاتیون های دیگر مانند کلسیم، نیتروژن و پتاسیم؛ در خاک نسبتاً متحرک است. این موضوع می‌تواند میزان آبشویی عنصر منیزیم را به شدت افزایش دهد و از آنجایی که علائم کمبود منیزیم مانند سایر عناصر به صورت واضحی روی اندام‌های هوایی دیده نمی‌شود بنابراین بایستی از آنالیز خاک برای تصمیم‌گیری در مورد میزان منیزیم موجود در خاک استفاده کرد. همچنین منیزیم به خصوص در فصول پاییز و زمستان و با باران‌های شدید از خاک شسته شده و به اعماق زمین می‌روند و همین موضوع می‌تواند کمبود منیزیم را تشدید کند. به طور کلی هرچه خاک رسی‌تر و با مواد آالی بیشتر باشد و همچنین غلظت کلسیم در آن بالاتر باشد، کمتر تحت تاثیر آبشویی قرار می‌گیرد. اما در خاک‌های شنی و با مواد آلی کمتر و همچنین غلظت کلسیم کمتر، میزان آبشویی و از دست رفتن منیزیم بیشتر است.

🔑منابع و کودهای تامین کننده عنصر منیزیم کدام هستند؟

منابع مختلفی برای تامین عنصر منیزیم در خاک وجود دارد مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن استفاده از سنگ‌های دولومیتی به صورت پیش کشت برای اصلاح خاک است. کودهای حاوی منیزیم به سه شکل نیتراته، سولفات و کلاته در بازار وجود دارد. سولفات منیزیم یک ترکیب ارزان قیمت و مناسب برای افزایش میزان منیزیم در خاک است. این کود حاوی ۱۶ درصد منیزیم و ۳۲ درصد سولفات است که برای استفاده از این کود می‌توانید از سولفات منیزیم شرکت پادنا و یا پرینوا استفاده کنید. نیترات منیزیم پرینوا نیز ترکیب دیگری است که حاوی ۱۶ درصد منیزیم و ۱۱ درصد نیتروژن است. کلات منیزیم پرینوا نیز یک کود بسیار با کیفیت با جذب برگی بسیار بالا است که می‌توان هم به صورت محلول پاشی و هم به صورت آبیاری از آن استفاده کرد. این کود حاوی ۶ درصد منیزیم کلاته شده با عامل کلاته کننده EDTA است که البته اثرات بسیار بهتری نسبت به فرم‌های سولفاته و نیتراته دارد. انواع کودهای حاوی منیزیم به فرم مایع نیز در بازار موجود است که از این بین می‌توانید از منیزیم مایع پرینوا، میکرو مایع پادنا و میکروکمپلکس مایع پرینوا استفاده کنید. برخی فرمول‌های ترکیبی نیز در بازار موجود است که علاوه بر عنصر منیزیم حاوی سایر عناصر میکرو نیز هستند که از این بین می‌توانیم به کود میکرو جادوگر گرین‌هاس، اکوکوئل فیوچرکو، میکروکمپلکس پودری پرینوا، میکرو سولفات پادنا و میکروسولفات پرینوا اشاره کنیم.

🔑نتیجه‌گیری

هسته مرکزی فتوسنتز یک گیاه عنصر منیزیم است. همچنین این عنصر نقش اساسی در فعالیت‌های آنزیمی گیاه دارد. تشخیص علائم کمبود منیزیم در بسیاری از گیاهان سخت و بسیار شبیه به عناصر دیگر است و تنها از طریق آزمایش خاک و برگ می‌توان به میزان منیزیم در گیاه پی برد. به طور کلی استفاده از کودهای حاوی منیزیم کمک می‌کند تا گیاه رشد بهتری داشته و نیازی به آزمایش‌های دوره‌ای خاک نباشد.

🔴🔴 پیشنهاد میکنیم تا چنانچه نیاز به مشاوره بیشتری در این خصوص دارید به این صفحه (از طریق این لینک فرم درخواست مشاوره) را تکمیل کنید و وقت مشاوره با گیاهپزشک را رزرو فرمائید. به شما اطمینان می دهیم که با مشاوره از متخصصین ما به بهترین نتیجه ممکن خواهید رسید 🔴🔴