گرمازدگی،آفتابسوختگی،sun-scald،heat-stress

🔷🔷 مقدمه

گرمازدگی فقط برای انسان ها نیست و همه موجودات از جمله گیاهان با افزایش داخلی دمای خود دچار آسیب می شوند. برخلاف تصور خیلی از افراد، گیاهان نه تنها از گرمای زیاد بیزار هستند بلکه بر اثر گرما به شدت آسیب دیده و عملکردشان مختل می شود. البته راه های گوناگونی وجود دارد تا بتوان آسیب این گرمازدگی و یا آفتابسوختگی را کاهش داد و یا از آنها جلوگیری کرد.

بعد از مطالعه این مقاله کوتاه شما با این روش ها آشنا خواهید شد. پس تا انتها همراه مرسین کشت باشید:

🔻🔻🔻🔻🔻

❇️❇️ فرق گرما زدگی و آفتاب سوختگی در گیاهان چیست؟

گرمازدگی به حالتی گفته می شود که دمای محیط، دمای داخل گیاه را افزایش داده و عملکرد طبیعی و زیستی گیاه را مختل کند. آنزیم ها، اندامک ها و اندام های دخیل در سوخت و ساز طبیعی گیاه بایستی در یک دمای مناسب فعالیت داشته باشند و اگر این دما پایین تر و یا بالاتر باشد، به نسبت باعث اختلال در کارکرد آنها خواهد شد. از طرفی گرمازدگی یک اختلال همه گیر در گیاه است و کل گیاه را در بر می گیرد.

از طرف دیگر آفتابسوختگی به حالتی گفته می شود که در آن اشعه های پر قدرت نور خورشید و یا حتی نورهای مصنوعی باعث سوزاندن بافت و اندام های گیاهی شده و کارکرد آنها را از بین می برد. آفتاب سوختگی گیاهان ممکن است موضعی و یا با گسترش بیشتر باشد و این اتفاق روی بافت های جوانتر مشهود تر است.

🔑علائم گرمازدگی گیاهان چیست؟

به زبان ساده میتوانیم بگوئیم که گیاه بی حال و رو به مرگ می شود که این حالت در میانه روز شدت بیشتری پیدا می کند. در گرمازدگی های خفیف ممکن است احساس کنید گیاه نیاز به آب دارد و پژمرده شده و در گرمازدگی های شدید تر گیاه کاملا پژمرده شده و برگها حالت آبسوخته به خود می گیرند. ریزش شدید برگ و سوختگی ساقه های جوان و یا سرشاخه ها نیز از علائم گرمازدگی هستند.

🔑نشانه های آفتاب سوختگی در گیاهان چیست؟

وجود لکه های سفید یا قهوه ای بزرگ روی ناحیه آفتابگیر میوه ها، خشک شدن حاشیه برگها به صورت پیش رونده و یا خشکی سرشاخه ها از علائم آفتابسوختگی گیاهان است. لکه های ایجاد شده بر اثر آفتاب سوختگی معمولا بدون حاشیه بوده و محدود به رگبرگ ها نیستند. این عارضه نه تنها روی برگ و میوه که ممکن است روی شاخه و ساقه ها نیز رخ دهد. به طور مثال سیب، گردو و گیلاس سه درختی هستند که در زمان نهال بودن به شدت به آفتابسوختگی حساس هستند. تابش آفتاب ممکن است باعث تغییر رنگ پوست تنه و سیاه و خشک شدن آن ها بشود. همچنین این ناحیه ممکن است شکافته شده و مستعد دریافت بیماری های مختلف شود. تنه های آفتابسوخته قابلیت جابجایی آب و مواد دیگر را از طریف آوند ها را نداشته و درخت را به شدت تضعیف می کنند.

🔑پیشگیری و مقابله با گرمازدگی و آفتابسوختگی گیاهان

این کار در یک کلام بسیار دشوار است و به خصوص در گیاهانی که در فضای آزاد قرار دارند، سخت تر نیز هست. دور کردن گیاه از دماهای بالا با ایجاد سایه در نیمروز و یا انتقال گلدان ها به داخل ساختمان از جمله این راه ها هستند. راه دیگر خنک کردن گیاهان، آبیاری به موقع و دوری از کم آبی گیاهان است. استفاده از ترکیبات غلیظ کننده شیره گیاهی مانند کودهای حاوی پتاسیم نیز به پیشگیری از گرمازدگی کمک می کند.

ایجاد پوشش روی برگها نیز از دیگر راهکارها است که با محلولپاشی ترکیباتی مانند سیلیکات پتاسیم و یا کائولین انجام می شود. این ترکیبات یک لایه محافظ مانند کرم ضد آفتاب روی اندام های گیاهی ایجاد می کند و اشعه های خورشید را ساطع می کنند. به خصوص در مورد کائولین این موضوع باعث کاهش آسیب گرما می شود.

ترکیبات آمینو اسیدی نیز با تامین انرژی بیشتر در گیاه می توانند تا حدی جلوی گرما را بگیرند. این ترکیبات بهتر است به طور همزمان با سیلیکات پتاسیم استفاده شوند.

در مورد آفتابسوختگی (Sun scald) به خصوص در صیفی جاتی مانند گوجه فرنگی و بادمجان، حجم مناسب بوته بسیار مهم است و کمک می کند تا میوه زیر برگها از گزند آفتاب دور بماند، بنابراین ارقامی را برای کاشت انتخاب کنید که حجم پوششی بهتری دارند و میوه زیر بوته های آنها رشد میکند.

استفاده از رنگ مخصوص تنه (رنگ های سفید رنگ) برای جلوگیری از سوختن تنه درختان به ویژه نهال ها، بهترین راهکار جلوگیری از بروز آفتاب سوختگی به شمار می آید. بنابراین بهتر است تا قبل از بروز موج گرما تنه درختان تا ارتفاع 1 متری از سطح زمین رنگ آمیزی شود. تنه و شاخه های بالا از این ارتفاع تنها در صورتی نیاز به رنگ آمیزی دارند که در معرض آفتاب قرار گرفته باشند.

🔑دو اشتباه رایج در گرمازدگی

🔴 خیلی اوقات افراد گرمازدگی گیاهان را به گرمازدگی انسان مشابه می کنند و سعی دارند تا با آبپاشی اندام هوایی، گیاه را خنک کنند. این موضوع نه تنها باعث کاهش اثرات منفی گرمازدگی نمی شود بلکه شرایط را برای گیاه بدتر هم میکند. قطرات آب پاشیده شده روی گیاه مانند یک ذره بین عمل کرده و گیاه را می سوزانند و همچنین با افزایش رطوبت روزنه ها را بسته و دمای داخل گیاه را افزایش میدهند. بنابراین برای کاهش گرمازدگی هیچگاه گیاهان را آبپاشی نکنید.

🔴 آبیاری گیاهان در اوقات گرم روز مثل ظهر تا غروب نیز از اشتباهات دیگر است. اینکار باعث افزایش احتمالا خفگی ریشه به دلیل کمبود اکسیژن و پوسیدگی با عوامل قارچی و باکتریایی می شود. بنابراین آبیاری را به زمان های خنک روز موکول کنید.

🔑گیاه مناسب رمز مقابله با گرمازدگی

کره زمین روز به روز گرمتر می شود و مدارهای بالاتر نیز تحت تاثیر گرما قرار گرفته اند. اساسی ترین نکته در مقابله با این عارضه انتخاب اصولی گیاهان برای کاشت است. در مورد درختان میوه به طور مثال می توان به جای کاشت گردو در دشت ها، از درختانی مانند انگور و انجیر استفاده کرد که تحمل گرمایی بالاتری دارند. همچنین ارقام مقاوم به گرما در صیفی جات توسعه یافته اند که می توان برای کشت در نقاط گرم از آنها نیز استفاده نمود. گرمازدگی و آفتاب سوختگی دو عارضه مهم و مهلک در گیاهان هستند که با انتخاب نوع گیاه مناسب در هر منطقه میتوان از آن دوری کرد. اما چنانچه گیاهی به این عارضه دچار شد به عنوان پیشگیری میتوان از ترکیبات سیلیسیم دار مانند کائولین سیلیس و یا سیلیکات پتاسیم برای کاهش عوارض ناشی از گرما در کنار آمینو اسیدها استفاده نمود.