گیاه

علت خشک شدن سرشاخه های گردو

گردو یکی از محصولات باغی مهم در ایران می باشد که مغز میوه و چوب آن از نظر اقتصادی ارزشمند بوده و ایران حدود 10 درصد از سطح زیر کشت این محصول را به خود اختصاص داده و از نظر تولید گردو در رتبه چهارم قرار دارد. با وجود درصد بالا سطح کشت گردو در ایران اما متاسفانه عملکرد پایینی در تولید محصول دارد و یکی از عوامل مهم در کاهش عملکرد آفات و بیماریهای خسارت زا در این محصول می باشد. یکی از عارضه های شایع در درخت گردو خشک شدن شاخه و سرشاخه های گردو می باشد که عوامل مختلفی مانند سرماز زدگی، آفاتی مانند کرم خراط و بیماری های از قبیل شانکر باکتریایی می تواند باعث بروز این علائم گردد. ولی مهمترین و شایع ترین عامل در خشک شدن شاخه و سرشاخه های گردو بخصوص در مناطق گرم قارچ بیماریزا گاهی و خسارتزای بنام ناتراسیا (Nattrassia magniferae) می باشد. این بیماری اولین بار از درختان گردو از کرمان گزارش شده است و تاکنون در درختان مختلفی مانند پسته، بادام، گلابی، سیب، هلو، صنوبر، بیدمجنون از نقاطق مختلف ایران مشاهده و گزارش گردیده است. تمامی ارقام گردو به این بیماری حساس می باشد، همچنین درختانی که از نظر تغذیه دچار ضعف می باشد برای آلودگی به این بیماری مساعد تر هستند. این بیماری در مناطق سردسیر خسارت چندانی وارد نمی کند و برعکس در مناطق گرما و خشک خسارت شدیدی می تواند به درختان وارد کند. می خوای با کود رشد سریع و انفحاری ریشه آشنا بشی!

علائم بیماری ناتراسیا در گردو

براساس تجربه گروه مرسین کشت این قارچ بیماریزا گیاهی روی برگ های درختان گردو علائمی نداشته و  خسارت آن روی شاخه و تنه می باشد. اسپور های (بذرهای قارچ) این قارچ فقط قادر است که از پوست نازک و سبز درختان نفوذ کرده و به درخت خسارت وارد کند. در درختان مسن این قارچ نمی تواند از پوست ضخیم تنه رخنه کند و فقط از پوست نازک سرشاخه ها نفود کرده و به همین جهت در درختان مسن ابتدا خشکیدگی در سرشاخه های بالای درخت مشاهده می گردد که بتدریج به سمت پایین توسعه می یابد. این قارچ ابتدا از پوست درخت وارد شده و موجب سیاه شدن بافت چوبی تنه درمحل نفوذ می گردد این سیاه شدگی بافت بتدریج به استوانه مرکزی شاخه پیشروی و در نهایت کل شاخه در بر گرفته و با انسداد بافت آوندی در محل آلودگی که ممکن است در اثر تخریب بافت آوندی یا تیلوز ایجاد گردد موجب خشک شدن شاخه و سرشاخه می شود، که این خشکیدگی در صورت آلودگی شدید همراه با دمای بالا هوا بصورت سبز خشک شدن برگها و  ماندن آنها روی شاخه نمایان می گردد. کود جادوگر گیاهان رو ببین!

علائم آلودگی در روی تنه بصورت رگه های سوختگی و رنگ پریدگی بخصوص در سمت رو به آفتاب بروز می کند و سپس پوست در محل سوختگی و خشک شده شاخه و تنه بصورت کاغذی در آمده که از تنه جدا شده و زیر پوست حالت دودی مانند سیاه مشاهده می گردد که در واقع اسپور های قارچ بوده که می تواند با وزش باد و باران به راحتی پراکنده شده و موجب آلودگی سایر درختان گردد. همچنین در برخی موارد در روی تنه و شاخه های خشک در اثر قارچ ناتراسیا جوش های  نارنجی رنگی مشاهده می شود که این جوش های نارنجی رنگ (فیتیله نارنجی) در اثر الودگی ثانویه به قارچ فرصت طلب سیتوسپورا می باشد که این قارچ سیستوپورا اغلب به بافت های چوبی ضعیف یا خشک شده در اثر سایر قارچ ها در اغلب درختان حمله می کند. 

نکته: در درختان جوان یا نهال های تازه کاشته شده قارچ ناتراسیا می تواند به تمامی بخش های تنه و شاخه درخت که دارای پوست نازک و سبز هست حمله کند و موجب خشک شدن کل درخت، شاخه های بزرگ یا بخش اعظمی از درخت گردد.

اسپورهای قارج که نسبت به سرما، خشگی و گرما مقاوم بوده می تواند توسط باد و باران از منبع آلودگی (درختان آلوده در باغ) به سایر مناطق و درختان پراکنده شوند. آرتروسپور های (نوعی بذر مقاوم مخصوص قارچ ها) به راحتی می توانند از طریق زخم های موجود در تنه که در اثر ضربات مکانیکی، زخم هرس، زخم های ناشی از نوسانات دمایی به پوست و تنه درخت نفوذ کرده و موجب آلودگی گردد. براساس مشاهده میدانی گروه مرسین کشت ارتورسپور های ناتراسیا می تواند حتی از پوست سالم، نازک و سبز درختان جوان و نهال ها نیز نفوذ کرده و موجب آلودگی و تخریب بافت چوبی و آوندی درخت گردد. این بیماری در تابستان بخصوص در دمای بالا بیشتر گسترش یافته و خسارت شدیدتری وارد می کند.

درمان و کنترل خشکیدگی سرشاخه و شاخه های گردو

تاکنون روشی برای درمان خشکیدگی سرشاخه و شاخه گردو در اثر قارچ ناتراسیا معرفی نشده است و بهترین روش برای کنترل این بیماری پیشگیری و جلوگیری از آلودگی به این بیماری می باشد. مهمترین نکته در مورد کنترل بیماری ناتراسیا حذف منبع آلودگی می باشد. این منبع آلودگی می تواند یک درخت خشک شده در باغ، یک باغ آلوده در یک منطقه باشد. با توجه به بازدید های میدانی گروه مرسین کشت درختان و باغات گردو در منطقه غرب و جنوب غرب استان تهران (ملارد، صفا دشت، گرمدره، شهریار، قدس) و اغلب مناطق استان کرج بطور وسیعی دچار آلودگی به این بیماری می باشد. از اینرو برای کنترل موثر این بیماری نیاز به هماهنگی جامع در میان کشاورزان و باغداران در این مناطق می باشد. زیرا در صورت رعایت و اجرا روش های کنترلی توسط یک باغدار و عدم رعایت آن توسط باغدار مجاور و یا هم منطقه ای موجب کاهش راندمان کنترل بیماری در باغ تیمار شده و در نهایت عدم موفقیت کامل  در کنترل این بیماری می گردد. گیاهات برای رشد عاشق درین گرین هاس میشن پس ببینش!!!

با این وجود بهترین روش برای کنترل بیماری ناتراسیا در یک باغ و درخت آلوده، هرس شاخه خشک شده و آلوده حدود 20 سانت پایین تر از انتهای محل خشک شده و یا دارای علائم بطوری که در محل هرس شده بافت سالم بوده و پوشاندن محل هرس با چسب باغبانی می باشد. در صورت خشک شده درخت در اثر این بیماری باید درخت آلوده کاملا بریده شده و بقایای آلوده در بیرون از باغ سوزانده و منهدم گردد. همچنین برای جلوگیری از انتشار بیماری از باغات مجاور بایستی درختان گردو چندین بار در سال با سم اکسی کلر مس با غلطت 2 در هزار و یا تیوفانات متیل با غلظت 2 در هزار سمپاشی گردد. نکته مهم دیگر اینکه درختان گردو ضعیف از نظر تغذیه به این بیماری حساسیت بیشتری (با فسفیت پتاسیم فیتوپاد پادنا،  کینگ ایکس گرین گردوی قوی تری داری پس کلیک کن!) دارند بنابراین تغذیه مناسب درختان گردو و سایر درختان براساس یک برنامه غذایی جامع و دقیق موجب مقاومت درخت در برابر بیماری ناتراسیا و اکثر سایر بیماریها و آفات گیاهی می گردد.

در صورت تشخیص محل نفوذ قارچ ناتراسیا در درخت جوان و نهال ها در مراحل اولیه آلودگی قبل از خشک شدن شاخه می توان محل نفوذ را با چاقو ضدعفونی شده با وایتکس تراشیده و سپس محل زخم پس از تزریق را با بردو تیمار  و سپس محل را با چسب باغبانی پوشانده شود، نکته مهم در این عمل این است که نباید کل پوست تنه در محل زخم تراشیده شود زیرا در این حالت ارتباط آوندی شاخه از بین رفته و نهایت خشک می شود (برای اگاهی و آشنایی بهتر با روش کنترل این بیمای می توانید از متخصصین گیاهپزشکی مرسین کشت مشاوره بگیرد). نکته مهم دیگر اینکه در تابستان های گرم به دلیل حساسیت گردو به دمای بالا و سوختن برگها، موجب ضعف شدید گردو و در نهایت خسارت شدید این بیماری در مناطق آلوده می باشد. از اینرو باغداران حتما باید روش های مدیریتی برای افزایش مقاومت گردو در برابر گرمای تابستان مانند محلول پاشی با سیلیکات پتاسیم، محلول پاشی با ترکیبات آمینو اسیدی را در برنامه خود قرار دهند.

جمع بندی

گردو یکی از محصولات کشاورزی ارزشمند از نظر میوه و چوب می باشد. بیماری سر خشکیدگی ناتراسیا یکی از مهمترین و شایع ترین عوامل خشک شدن شاخه و سرشاخه های گردو بخصوص در مناطق گرم و خشک می باشد. بهترین روش برای کنترل این بیماری پیشگیری و تقویت درختان گردو با برنامه غذایی جامع می باشد.