مرداد 1403

🔷🔷 مقدمه

گیاه پنبه یا طلای سفید به دلیل دالشتن الیاف سفید رنگ که قابلیت ریسندگی دارد از جمله یکی از قدیمی ترین گیاهانی می باشد که بشر به کشت و پرورش آن پرداخته است. الیاف پنبه مصرف زیادی در بخش های مختلف صنعت و زندگی انسان ها دارد از اینرو بصورت وسیعی در نقاط مختلف کره زمین کشت می گردد. بیماری های گیاهی یکی از عوامل مهم در کاهش راندمان تولید پنبه می باشد که در ادامه مقاله به بیماری های مهم و خسارتزا گیاه پنبه در ایران اشاره شده است.

🔻🔻🔻🔻🔻

🔷 سفیدک سطحی یا پودری پنبه

بیماری سفیدک سطحی پنبه توسط قارچ Oidiopsis gossyoii ایجاد می گردد که موجب بروز لکه های کم رنگ روی سطح برگ می شود که روی این لکه ها توسط پوشش نمدی سفید رنگ احاطه می گردد که در صورت الودگی شدید برگها دچار چین و چروک می شود. بهترین روش مدیریتی برای کنترل سفیدک سطحی پنبه استفاده از بذور سالم و ضدعفونی شده، ازبین بردن علف های هرز در مزرعه، تناوب زراعی، ایجاد تهویه مناسب بین بوت ها و سمپاشی با قارچکشی مانند استروبی و پنکونازول می باشد.

🔷 بیماری زنگ پنبه

عامل بیماری زنگ پنبه قارچ های Phakospora gossypii و Puccinia cacabata می باشد. علائم بیماری بصورت لکه های قهوه ای مایل به قرمز رنگ روی برگ ها و ساقه ظاهر می شود که در صورت آلودگی شدید موجب ریزش برگ ها و ضعف عمومی گیاه می گردد. استفاده از بذور سالم و ضدعفونی شده، ارقام مقاوم، از بین بردن علف های هرز و سمپاشی با سمومی مانند پروپیکونازول می توان به عنوان روش کنترلی برای این بیماری در نظر گرفت.

🔷 پژمردکی فوزاریومی پنبه

پژمردگی فورایومی پنبه یکی از بیماری رایج و همه گیر این گیاه می باشد که در اکثر مناطق زراعت این محصول گزارش شده است. پژمردگی گیاهچه، زرد شدن بوته ها، کوتولگی بوته و لوله شدن برگ ها بسمت بالا از علائم این بیماری می باشد عامل این بیماری قارچ Fusarium oxysporum f.sp.Vasinfectum می باشد که در خاک های اسیدی و سبک با رطوبت پایین و در دمای بالا خسارت بیشتری به کشت این محصول وارد می کند. استفاده از ارقام مقاوم، تناوب زراعی با گیاه غیر میزبان، کوددهی اصولی و استفاده از کود پتاس بالا و شخم عمیق بعد از برداشت در کنترل این بیماری موثر می باشد.

🔷 بوته میری

یکی از بیماری های رایج در زراعت پنبه می باشد که بصورت پژمرده شدن گیاهچه، ظهور لکه های قهوه های و بافت لهیدگی در قسمت پایه گیاهچه بروز کرده و موجب از بین رفتن گیاهچه می گردد بوته میری ممکن است در اثر چندین قارچ بیماریزا مانند فوزاریوم، ریزوکتونیا و پی تیوم رخ دهد. استفاده از بذور نامناسب و آلوده، سله بستن زمین و کاشت بذرو در عمق نامناسب خاک موجب تشدید این عارضه در کشت پنبه می شود. استفاده از ارقام مقاوم پنبه، استفاده از بذور سالم و تیمار شده با قارچکشی مانند کاربندازیم، عدم برداشت پنبه در زمان بارندگی، انبار داری با تهویه مناسب، کرک زدایی بذر پنبه و کشت بذر در عمق مناسب بهترین روش برای جلوگیری و کنترل بیماری بوته میری در زراعت این گیاه می باشد.

🔷 پوسیدگی ذغالی پنبه

بیماری پوسیدکی ذغالی پنبه بیشتر در مناطق گرم و خشک شایع بوده و می تواند خسارت سنگینی به زراعت این محصول وارد کند. عامل این بیماری قارچ Macrophomina phaseolina می باشد که بارزترین علائم این بیماری سیاه شدن ریشه و محل طوقه و تخریب بافت این ناحیه، پژمدگی برگها و افتادن بوته ها در اثر وزش باد می باشد. استفاده از ارقام مقاوم و بذور ضدعفونی شده، استفاده از برنامه کودی اصولی، آبیاری مناسب و جلوگیری از تنش آبی روش های موثر در کنترل این بیماری می باشد.

🔷 بلایت آلترناریایی

بیماری بلایت آلترناریایی بصورت لکه های موجی به رنگ قهوه ای و تیره روی برگ ها نمایان می شود که بتدریج در اثر بهم پیوستن این برگها سطح برگ خشک و ریزش برگ ها می گردد در اثر این بیماری فتوسنتز در گیاه کاهش یافته و گیاه ضعیف می گردد. بهترین روش برای کنترل این بیماری استفاده از ارقام مقاوم و بذور سالم و ضدعفونی شده، کرک زدایی بذر پنبه، استفاه از کود پتاس بالا و سمپاشی مزرعه با قارچ کش مناسب مانند داکونیل در مرحله اول بروز علائم می باشد.

🔷 پژمردگی ورتیسلیومی پنبه

پژمردگی ورتیسیلومی پنبه جز خسارت زاترین بیماری در کشت پنبه می باشد که در اکثر مناطق کشت این محصول در ایران گزارش و مشاهده شده است. عامل این بیماری قارچ Verticilium dahliae و V.albo-atrum می باشد که در خاک های سنگین و رسی با رطوبت بالا خسارت بیشتری وارد می 0کند. علائم این بیماری بصورت پژمردگی کامل بوته، قهوهای شدن حاشیه برگها و پیچ خوردن به سمت بالا، کوتولگی گیاه، پژمردگی کامل برگ ها و ریزش شدید برگها و غوزه بروز پیدا می کند. استفاده از ارقام مقاوم، بذور سالم و ضدعفونی شده، برنامه کودهی اصولی، حذف بقایای گیاهان آلوده، جلوگیری از تنش آبی، آفتاب دهی خاک، شخم عمیق بعد از برداشت و استفاده از قارچ کش در آبیاری روش کنترلی این بیماری می باشد.

🔷 بلایت اسکوکیتایی

علائم بیماری بلایت اسکوکیتایی یصورت لکه های سوخته و قهوه ای با حاشیه ارغوانی در برگ ها ظهور پیدا می کنند که می تواند به سایر قسمت های گیاه اعم از ساقه و قوزه ها گسترش پیدا کرده و در صورت شدت آلودگی موجب ریزش برگها و قوزه می گردد. استفاده از ارقام مقاوم، بذور سالم و ضدعفونی شده، شخم عمیق بعد از برداشت پنبه، تناوب زراعی پنبه با گیاه غیر میزبان و سمپاشی با قارچکش در زمان بروز علائم از جمله روش کنترلی این بیماری می باشد. 

🔷 کنه پنبه

این آفت به برگ‌های پنبه حالت کثیف و خاکی شکل می‌دهد و گاهاً ممکن است تارهای نازکی بین برگ‌های پنبه نیز دیده شوند که در واقع پل‌های ارتباطی این آفت برای رسیدن به برگ‌های دیگر است. گرچه گونه‌های مختلفی از کنه می‌توانند به پنبه حمله کنند اما جنس Tetranychus مهمترین آنها است. به محض مشاهده اولین علائم آلودگی به کنه که معمولاً مصادف با شروع گرمای تابستان است می‌توان از سموم کنه کشی مانند آبامکتین یا بروموپروپیلات استفاده نمود.

🔷 لکه برگی سرکوسپواریی پنبه

این بیماری بصورت لکه های کوچک قرمز تا ارغوانی رنگ روی برگها ظاهر می گردد و یکی از بیماری های شایع و خسارت زاد در کشت پنبه می باشد که با استفاده از ارقام مقاوم و سمپاشی با قارچکش مناسب می توان این بیماری را کنترل کرد.

🔷 آنتراکنوز پنبه

بیماری انتراکنوز یکی از مهمترین بیماریای خسارتزا در پنبه می باشد که علائم آن بصورت لکه های قهوه ای مایل به قرمز روی برگ ها، ساقه و قوزه مشاهده می گردد. استفاده از ارقام مقاوم و بذور سالم و ضدعفونی شده بهترین روش برای کنترل این بیماری می باشد.

🔷 پوسیدگی قوزه و الیاف پنبه

پوسیدگی قوزه و الیاف پنیه یکی از بیماری شایع در این گیاه می باشد که علمل این بیماری Aspergillus niger می باشد که در مناطقی با رطوبت بالا هوا یا بارندگی در زمان غوزه یا آبیاری بارانی این بیماری بیشتر بروز می کند. علائم این بیماری بصورت لکه های روی قوزه نمایان می شود که با پیشرفت بیماری لکه ها بزرگتر شده و پوسیدگی کل قوزه و الیاف را در بر می گیرد. استفاده از ارقام مقاوم و بذور ضدعفونی شده، کنترل علف هرز در مزرعه، عدم برداشت در زمان بارندگی، تهویه مناسب در مزرعه و سمپاشی با قارچ کشی مانند کاپتان در کنترل بیماری موثر می باشد.

🔷 ساق سیاه پنبه (بلایت باکتریایی پنبه)

بیماری ساق سیاه پنبه خسارتزا ترین بیماری برای زراعت پنبه می باشد که می تواند به تمامی قسمت های گیاه حمله کرده و خسارت شدیدی وارد کند. عامل ابن بیماری باکتری Xanthomonas campestris p.v. malvacearum می باشد که در شرایط آب و هوایی خنک و کویری خسارت بیشتری وارد می کند علائم این بیماری بصورت لکه های آبسوخته بروی برگ ها ظاهر می شود که با پیشرفت بیماری کل برگ دچار خشکیدگی می گردد. این بیماری می تواند به تمامی قسمت های گیاه اعم از ساقه و قوزه حمله کند و در اثر آلودگی شدید کل گیاه از بین می رود. استفاده از ارقام مقاوم، ضدعفونی بذر، کرک زدایی بذرها، تناوب زراعی، شخم عمیق بعد از برداشت و سمپاشی با سموم مس بهترین روش برای کنترل الین بیماری می باشد.

🔷 ویروس پیچیدگی برگ پنبه

ویروس پیچیدگی برگ پنبه از خانواده Geminiviridae و جنس Begomovirus می باشد که در ارقام حساس می تواند خسارت قابل توجهی وارد کند بیشترین خسارت این ویروس در مراحل اولیه رشد گیاهچه می باشد. در اثر آلودگی به این ویروس برگ گیاهچه دفرمه و پیچ خورده و در نتیجه موجب کاهش رندمان فتوسنتز می گردد. در گیاهان آلوده به ویروس تعداد قوزه و وزن قوزه در بوته کاهش چشمگیری دارد. بهترین روش برای کنترل این بیماری استفاده از ارقام مقاوم، ضدعفونی بذر، کنترل آفات ناقل بیماری و استفاده از برنامه کودی اصولی و متناسب یا کشت پنبه می باشد.

🔷 نماتد ریشه گره ای پنبه

نماتد ریشه گره ای پنبه یکی از بیماری های مهم در زراعت پنبه محسوب می شود که بیشتر در مناطق گرم و خشک می تواند خسارت بیشتری وارد کند. عامل ریشه گره ای پنبه نماتد Meloidogyne incognita می باشد. این نماتد انگل داخلی میباشد که بافت آموندی مرکزی ریششه حمله کرده و در اثر تغذیه نماتد در بخش های مختلف ریشه بافت گره مانند ایجاد می گردد. در اثر خسارت این نماتد، حجم ریشه های موئین گیاه بشدت کاهش می باد که در نهایت موجب کاهش رشد گیاه، کوتولگی گیاه، کاهش تعداد قوزه ها در هر بوته و در صورت الودگی شدید از بین رفتن بوته های می گردد. استفاده از ارقام مقاوم، شخم عمیق و یخ آب زمستانه و تناوب زراعی با گیاهان غیرمیزبان نماتد بهترین روش در کنترل این بیماری می باشد.

🔑پیشنهاد می‌کنیم اگر سوالی در زمینه آفات و یا بیماری‌های پنبه دارید با کارشناسان گیاه پزشک ما از طریق این فرم در ارتباط باشید. کارشناسان مرسین کشت به شما کمک خواهند کرد تا بهترین تصمیم را برای مدیریت آفات پنبه مزرعه خود بگیرید و از صدمات بیشتر به کشت خود جلوگیری کنید. 

🔷🔷 مقدمه

پنبه یکی از گیاهان صنعتی است که در جهان کاشت می‌شود و مانند هر گیاه دیگر در طول رشد خود آفات و بیماری‌های گوناگونی را تجربه می‌کند. اطلاع از آفات پنبه به کشاورزان کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر نسبت به مدیریت آفت اقدام کنند و در نتیجه محصول بیشتری برداشت کنند.

در این مقاله شما را با مهم‌ترین آفات پنبه آشنا خواهیم کرد و روش‌های مدیریت و کنترل جمعیت آنها را به شما خواهیم گفت. بنابراین تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

🔻🔻🔻🔻🔻

🔑پنبه چیست؟

پنبه یک گیاه صنعتی به شمار می‌آید که الیاف دانه آن برای مصارف نساجی استفاده می‌شود. این گیاه از دیرباز در اغلب نواحی کره زمین به صورت خودرو و یا به عنوان یک محصول کشاورزی یافت می‌شده است. پنبه یکی از محصولات استراتژیک در صنایع کشاورزی به شمار می‌آید.

کشورهای هند، چین و ایالات متحده امریکا سه کشور عمده تولید کننده پنبه در جهان می‌باشند. کشور ایران از نظر تولید پنبه در رتبه بیست و هشتم دنیا قرار دارد و می‌توان گفت تنها نیمی از نیاز داخلی پنبه ایران در کشور تولید می‌شود و مابقی آن از کشورهای دیگر وارد می‌گردد. گرچه کشور ایران دارای اقلیم بسیار مساعدی برای کاشت و برداشت پنبه می‌باشد اما معمولاً کشاورزان به دلیل بازار خاص پنبه علاقه چندانی به کشت این محصول ندارند.

🔑چه مواردی کشت پنبه را محدود می‌کند؟

مهم‌ترین عامل محدود کننده کشت پنبه، شرایط آب و هوایی است. پنبه نیازمند مکان‌هایی برای رشد و نمو است که دارای میانگین دمایی بالا به صورت گرم و خشک باشد. به عبارت دیگر وجود باران‌های موسمی و بیگاه می‌تواند باعث آسیب شدید به پنبه شود و حتی برداشت را تحت تاثیر قرار دهد. آفات و بیماری‌ها نیز عامل محدود کننده دیگری برای کشت پنبه به شمار می‌آیند. که در ادامه شما را با مهم‌ترین آفاتی که به گیاه پنبه حمله ور می‌شوند آشنا خواهیم کرد. 🔻🔻🔻🔻🔻

🔷 زنجره پنبه

این حشره با نام علمی Amrasca bigutula یکی از آفات بسیار مهم در کشت پنبه به شمار می‌رود. پوره‌ها و حشرات بالغ زنجره پنبه می‌توانند با تغذیه از شیره سلولی و گیاهی باعث ضعیف شدن بوته شوند. همچنین این حشره هنگام تغذیه نوعی سم را وارد بافت گیاهی کرده که باعث سوختگی و یا زرد شدن برگ‌های پنبه می‌شود. 

حشره مخرب علاوه بر توانایی تغذیه از برگ‌ها می‌تواند از جوانه‌های گل، ساقه‌های جوان و حتی غوزه‌ها نیز تغذیه کند. این آفت مهم  آلودگی‌های شدید می‌تواند باعث توقف رشد پنبه نیز بشود.

جهت جلوگیری از بروز این آفت به محض مشاهده اولین علائم خسارت بایستی از سمومی مانند مالاتیون، کلرپیریفوس و یا استامی پراید استفاده کرد. 

🔷 کرم غوزه پنبه

این حشره با نام علمی Helicoverpa armigera یکی از آفات بسیار مخرب در کشت پنبه است. این آفت در زمان بلوغ به شکل شب پره‌هایی به رنگ قهوه‌ای روشن مشاهده می‌شود که در مرحله لاروی از جوانه‌های گل و یا غوزه‌ها تغذیه می‌کنند. این آفت غوزه‌های جوان را ترجیح داده و وارد آنها می‌شوند و بر اثر تغذیه خود فضولاتی را داخل غوزه به جایی می‌گذارند. نحوه تغذیه این حشره کاملاً مشخص بوده و به نحوی است که نیمی از بدن لارو از غوزه‌ها بیرون می‌ماند. غوزه‌ها در اثر حمله این آفت پوک شده و توانایی تولید الیاف را از دست می‌دهند.

 انواع کرم کش‌ها مانند سموم سایپرمترین، دلتامترین، پروفنوفوس و فن والریت می‌توانند برای جلوگیری از بروز این آفت موثر باشند.

🔷 سرخرطومی پنبه

 این حشره با نام علمی Amorphoidea lata هم در مرحله بلوغ و هم در مرحله لاروی باعث ایجاد خسارت به پنبه می‌شود. این حشره هنگام تخم ریزی اندام تخم ریز خود را وارد غوزه های جوان می‌کنند. پس از تفریخ تخم‌ها لارو‌ها به شدت از مواد داخل غوزه تغذیه می‌کنند. این تغذیه منحصر به لاروها نبوده و حتی هنگام بلوغ نیز حشرات بالغ می‌توانند با وارد کردن اندام خرطومی مانند خود به داخل غوزه‌ها باعث از بین رفتن آنها شوند. جفت گیری حشرات در داخل گل‌ها انجام شده و از همین رو خسارت از زمان گلدهی آغاز می‌شود. 

 به محض مشاهده اولین نشانه‌های آلودگی به سرخرطومی پنبه بایستی مبارزه با آنها آغاز شود. استفاده از سمومی مانند سایپرمترین، دلتامترین، پروفنوفوس و مالاتیون ‌میتواند تا حد زیادی از خسارت‌های ناشی از این آفت بر روی پنبه بکاهد.

🔷 کرم صورتی (قرمز) پنبه

این آفت نیز یک شب پره است که در مرحله لاروی، به غوزه‌های جوان حمله می‌کند. این آفت فقط در جمعیت‌های بسیار بالا سبب از بین رفتن کلی غوزه‌ها می‌شود اما در اکثر مواقع باعث کاهش کیفیت آنها و عقیم شدن دانه‌ها می‌گردد. در هر صورت این آفت باعث کاهش برداشت محصول و زیان اقتصادی به کشاورزان می‌شود. از آنجایی که لارو‌ها در داخل غوزه ها فعالیت دارند بنابراین استفاده از سموم تماسی برای آنها تقریباً بی‌فایده است و به عنوان پیشگیری بایستی از سمومی مانند پروفنوفوس و یا سایپرمترین استفاده نمود.

🔑

🔷 شته

شته ها یکی دیگر از آفات مهم پنبه به شمار می‌آیند. گرچه این دسته از آفات به صورت انحصاری به پنبه حمله نمی‌کنند؛ اما می‌تواند خسارات زیادی را بر جای بگذارند. شته‌ها با تغذیه مستقیم از شیره گیاهی باعث تضعیف بوته‌های پنبه شده و همچنین با تولید فضولات چسبناک بستر مناسبی را برای رشد قارچ‌های ساپروفیت و یا جذب گرد و خاک مهیا می‌کنند که همین امر باعث کاهش راندمان فتوسنتز در گیاه می‌شود. شته‌ها چنانچه هنگام تولید الیاف پنبه روی گیاه حضور داشته باشند باعث چسبیدن الیاف به هم و عدم امکان استفاده از آن می‌شوند.

 جهت مبارزه با شته‌های پنبه می‌توان از انواع سموم سیستمیک شته کش مانند ایمیداکلوپراید، استامی پراید و یا تیامتوکسام استفاده نمود.

🔷 کرم خاردار پنبه

این حشره با نام علمی Earias vitella علاوه بر تغذیه از غوزه‌ها، می‌توانند از سرشاخه‌ها نیز تغذیه کنند و آنها را دچار خشکیدگی کنند. آسیب راسی به بوته‌های پنبه باعث توسعه شاخه‌های جانبی شده و ظاهری جارو مانند به بوته‌های پنبه می‌دهد که یکی از علائم حمله این آفت به پنبه می‌باشد. لاروهای این آفت از قوزه‌های جوان نیز تغذیه کرده و باعث پوک شدن قوزه‌ها می‌شود. 

برای مبارزه با این آفت نیز می‌توان از سمومی که برای کرم قوزه پنبه استفاده می‌شود بهره برد.

🔷 کرم نیم وجبی پنبه

این آفت با نام علمی Anomis flava در برخی از پنبه کاری‌ها مشاهده می‌شود اما عمومیت ندارد. این آفت غالباً از برگ‌های جوان پنبه تغذیه کرده گاهی نیز وارد غوزه‌های جوان می‌شوند.

🔷 کرم طوقه بر

گونه‌های مختلفی از کرم‌های طوقه بر می‌توانند در هنگام کاشت پنبه در زمین به آنها حمله کرده و باعث از بین رفتن کلی بوته‌ها شوند. این کرم‌ها با تغذیه از ناحیه طوقه یعنی محل تلاقی ریشه و ساقه باعث از بین رفتن بوته‌های تازه کاشته شده در زمین می‌شوند. جهت مبارزه با این کرم نیز می‌توان از سمومی مانند ایندوکساکارب، سایپرمترین و یا تیودیکارب استفاده کرد. 

🔷 کنه پنبه

 این آفت به برگ‌های پنبه حالت کثیف و خاکی شکل می‌دهد و گاهاً ممکن است تارهای نازکی بین برگ‌های پنبه نیز دیده شوند که در واقع پل‌های ارتباطی این آفت برای رسیدن به برگ‌های دیگر است. گرچه گونه‌های مختلفی از کنه می‌توانند به پنبه حمله کنند اما جنس Tetranychus مهمترین آنها است. به محض مشاهده اولین علائم آلودگی به کنه که معمولاً مصادف با شروع گرمای تابستان است می‌توان از سموم کنه کشی مانند آبامکتین یا بروموپروپیلات استفاده نمود.

🔷 سایر آفات

گیاه پنبه ممکن است توسط آفات دیگری مانند انواع لاروهای برگ‌خوار، تریپس‌ها، نماتدها و شپشک ها آلوده شود که بایستی به آنها نیز توجه ویژه ای شود. اما از آنجا که این آفات عمومیت ندارند، جزء آفات پنبه دسته بندی نشده اند.

🔑جمع بندی

گیاه پنبه به عنوان یک گیاه صنعتی در طول رشد خود ممکن است با آفات گوناگونی دست و پنجه نرم کند که این آفات به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم روی محصول نهایی پنبه تاثیرگذار هستند.

شناسایی این آفات به کشاورزان کمک می‌کند تا به محض مشاهده آنها در مزارع نسبت به مبارزه با آنها اقدام کنند و همین عامل باعث می‌شود تا خسارت وارده توسط این آفات به حداقل ممکن برسد. گرچه ممکن است شناسایی علمی و اصولی این آفات حتی با خواندن این مقاله سخت باشد اما به هر صورت می‌تواند نقشه راهی برای کنترل این حشرات به دست کشاورزان بدهد. 

پیشنهاد می‌کنیم اگر سوالی در زمینه آفات و یا بیماری‌های پنبه دارید با کارشناسان گیاه پزشک ما از طریق این فرم در ارتباط باشید. کارشناسان مرسین کشت به شما کمک خواهند کرد تا بهترین تصمیم را برای مدیریت آفات پنبه مزرعه خود بگیرید و از صدمات بیشتر به کشت خود جلوگیری کنید.