فصل زمستان

🔷🔷 مقدمه

همه ما بعد از کاشت یک نهال دوست داریم که به سرعت تبدیل به یک درخت تناور و بزرگ شود. یک درخت با تنه ضخیم نشاندهنده باقی ماندن آن در زمین برای مدت طولانی است. یک درخت قوی و تناور می تواند شاخه، برگ و میوه بهتری نیز تولید کند. همچنین در مورد درختان صنعتی، قطر تنه حرف اول و آخر را می زند و کیفیت چوب برداشتی را هم تضمین می کند.

در این مقاله با زیر و بم مراحل ضخیم کردن تنه درختان آشنا خواهید شد و به شما خواهیم گفت که چه نکاتی در این مسیر مهم تر هستند. اما قبل از هر چیز بایستی درباره ساختار تنه درخت اطلاعاتی داشته باشید.

🔻🔻🔻🔻🔻

🔑تنه درخت چیست و چه نقشی دارد؟

تنه درخت به محل بین ریشه و شاخه های باریک تر گفته می شود که در واقع محل عبور مواد غذایی از ریشه به برگ و بالعکس است. تنه درخت در واقع از آوندها (مسیرهای رفت و آمد مواد خام و پرورده)، چوب، چوب پنبه و سایر مواد بر پایه سلولز تشکیل شده است. در واقع تنه یک درخت را می توان به یک بزرگراه تشبیه کرد که در آن مواد غذایی در حال رفت و آمد هستند.

🔑تنه درخت چطور رشد میکند؟

به زبان ساده در تنه درخت لایه های زنده و زاینده ای وجود دارد که نقش تولید آوندهای جدید را دارند. حجم و البته تعداد این آوندها هر سال بیشتر می شود و این افزایش باعث زیاد شدن قطر تنه می گردد. مواد غذایی که در آوندها در حال رفت و آمد هستند می توانند روی آوندهای قدیمی تر رسوب کرده و تولید چوب (لیگنین) بکنند. بنابراین کاملا واضح است که رشد تنه، بستگی مستقیم به رشد کلی درخت دارد. نباید انظار داشت که تنه به تنهایی رشد کند، چراکه تنه، ضخیم شدن خود را مدیون ریشه و برگ های سالم است.

🔑برای رشد بهتر تنه درخت چه چیزی لازم است؟`

حتما برش عرضی یک تنه درخت را دیده اید. این برش حاوی حلقه هایی است که هر دو حلقه آن نشان دهنده یک سال از عمر آن درخت است. حلقه های تیره و نازک تر مربوط به پاییز و زمستان و حلقه های روشن تر و بزرگتر مربوط به بهار و تابستان هستند. همچنین در سال هایی که درخت رشد بهتری داشته و منابع بیشتری در دسترسش بوده، این حلقه ها ضخیم تر هستند و این بدان معناست که رشد تنه بیشتر بوده است. برعکس در سال هایی که شرایط درخت سخت بوده؛ مثلا هنگامی که کود و آب کافی نخورده است این حلقه ها و در نتیجه رشد تنه کمتر بوده است. بنابراین در یک کلام می توان گفت که برای رشد تنه درخت، حال درخت بایستی خوب باشد و مهمترین عامل برای رشد تنه درخت تنها و تنها زمان است. اما در این بین نکاتی نیز وجود دارد که می توان با رعایت آنها تنه بزرگتری ایجاد کرد.

🔑هرس ابتدایی درخت میوه

هر چه ارتفاع تنه اصلی کمتر باشد، در آینده قطر بیشتری نیز خواهد داشت بنابراین سرزنی و فرم دهی اولیه درخت به خصوص در درختان میوه از اهمیت بالایی برخوردار است. سعی کنید فرم کلی درختان میوه را به شکل یک جام در بیاورید که پایه آن تنه اصلی است. در مورد درختان صنعتی مانند چنار، عرعر، پالونیا، صنوبر و … چاره ای جز دادن ارتفاع به درختان ندارید اما چنانچه قصد برداشت چوب از آنها ندارید و یا ارتفاع آنها برای شما مهم نیست، بعد از سال سوم آنها را از ارتفاع دومتری سر زنی کنید تا تنه ها ضخیم تر شوند.

🔷🔷

🔑باغداری اصولی

آبیاری به موقع، هرس، بیل زنی، سمپاشی و کود دهی اصولی همه از جمله مواردی هستند که رشد درخت را بهتر کرده و در نتیجه قطر تنه را افزایش می دهند. درختی که طی هر شرایطی در تنش باشد مثلا آبیاری نا منظم داشته باشد و یا توسط آفات و بیماری ها مورد حمله قرار گرفته باشد، نمیتواند به خوبی نیز رشد کند؛ چون میزان مواد تولیدی در برگها کاهش یافته و رسوب کمتری نیز در تنه ایجاد می شود.

🔑نور مناسب

این موضوع کاملا واضح است اما ممکن است کمتر مورد توجه قرار بگیرد. درختی که نور کافی و کامل داشته باشد از رشد تنه بهتری هم برخوردار است. رعایت فاصله کاشت اهمیت بالایی دارد. به خصوص در کشت چوب بایستی دقت کنید که نور کافی به تمام سطح درخت برسد و فاصله را به نحوی رعایت کنید که بعد از بلوغ درختان نیز مشکلی در دریافت نور نباشد.

🔑کودهای مورد استفاده برای کلفت و ضخیم کردن تنه درختان

عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، روی، کلسیم و سیلیسیوم نقش اساسی در ضخیم شدن تنه اصلی درختان دارند که تک به تک به آنها می پردازیم🔻🔻🔻🔻🔻

🔷نیتروژن

این کود نقش مهمی در ازدیاد سلولی و رشد طولی آوندها دارد. در نتیجه می تواند در مدت زمان کوتاهی باعث رشد درختان شما و کلفت شدن ساقه ها نیز بشوند. کودهایی مانند انواع سه بیست، جت ایکس گرین و 10-10-30 پرینوا می توانند منبع خوبی برای نیتروژن درختان شما باشند.

البته بایستی توجه کنید که مصرف بیش از حد این کود سبب ایجاد ریسک ابتلا به بیماری ها و آفات گوناگون نیز می شود. پس در مصرف این کودها تعادل را رعایت کنید

🔷فسفر

این عنصر هم ریشه زا است و هم باعث فتوسنتنز بهتر می شود. این دو مورد جذب و تولید مواد غذایی را افزایش داده و در نتیجه تنه درختان را ضخیم تر می کند. کود ها 10-52-10 ، فسفرو ایکس گرین، مجیک پی گرین هاس و کوئین ایکس گرین منابعی عالی از عنصر فسفر هستند که پیشنهاد می کنیم در اوایل فصل رویش از آنها استفاده شود.

🔷پتاسیم 

این عنصر در تولید قند و همچنین سرعت جریان شیره گیاهی در آوندها نقش اساسی دارد. اگر سرعت عبور مواد از آوندها بیشتر باشد و مواد قندی بیشتری تولید شود در نتیجه تنه اصلی درخت نیز با سرعت بیشتری رشد می کند و کلفت می شود. کود 36-12-12 ، سوپر گرین 4 و سولفات پتاسیم از جمله کودهای حاوی پتاسیم به صورت تخصصی هستند که نیاز گیاه را برطرف میکنند. این کودها می توانند از میانه تا انتهای فصل مصرف شوند.

🔷کلسیم

تولید دیواره سلولی و چوب در گرو وجود عنصر کلسیم به مقدار کافی در گیاه است. این کود ضمن کلفت کردن ساقه ها می تواند آنها را چوبی و خشبی کند و مقاومت چوب را نیز افزایش داد. کلسیم مانند یک سیمان در بین سلول ها قرار گرفته و موجب قوی شدن آنها می شود. کلسیم 34 گرین هاس، هارد ایکس گرین و کلسیم کلاته پرینوا از جمله کود های حاوی کلسیم پیشنهادی مرسین کشت به شما هستند.

🔷روی

این عنصر علاوه بر کارکردهای مهم زیستی می تواند به صورت اختصاصی عملکرد آوند و چوب را بیشتر کند. این کود از ترک خوردگی و ایجاد زخم روی تنه جلوگیری کرده و رشد طولی منعطف تری به سلول های گیاهان می دهد. سولفات روی پادنا و روی کلاته پرینوا از جمله منابع خوب روی در کشور هستند که می توانید با خیال راحت از آنها استفاده کنید.

🔷سیلیسیوم

این عنصر مانند کلسیم به بهبود دیواره سلولی و کیفیت چوب کمک می کند. سیلیکوپاد پادنا و سولجر ایکس گرین دو محصول عالی برای تامین این عنصر مهم هستند.

از هورمون های گیاهی استفاده کنیم؟

برخی ترکیبات هورمونی مانند آبسیزیک اسید می توانند گیاه را وادار به تولید چوب بکنند اما این ترکیب باعث خزان زودرس و حتی پیری درختان می شود. بنابراین حدالمقدور از این هورمون ها استفاده نکنید.

🔑جمع بندی

برای ضخیم و کلفت شدن تنه درختان خود به دنبال یک ماده جادویی نباشید. چون چنین چیزی فقط جنبه تبلیغی دارد. شما مجبورید تا برای ایجاد یک تنه قوی از مجموعه کودها و عملیات باغبانی که در مقاله اشاره شد استفاده کنید. دقت کنید که موارد ذکر شده به صورت کلی است و شاید نیاز به مشاوره تخصصی تر برای حصول نتیجه بهتر داشته باشید. بنابراین اگر مشاوره اختصاصی با مرسین کشت را نیاز دارید میتوانید خیلی ساده این فرم را تکمیل کنید و وقت مشاوره با گیاهپزشک را رزرو فرمائید.

🔷🔷 مقدمه

با آغاز فصل پاییز و زمستان و کاهش دما و طول روز اغلب گیاهان به ویژه درختان میوه وارد مرحله خزان و خواب زمستانه می شود. برخی از کشاورزان تصور می کنند که درختان در فصل زمستان به دلیل عدم رشد، نیازی تغذیه ای یا کودی ندارند درحالی که در این مرحله درختان رشد کندی داشته و از سوی دیگر درختان برای رشد مناسب در فصل رویشی جدید نیاز به کودهی مناسب در زمستان می باشند. در واقع با کود دهی زمستانه به درختان کمک می شود که با ذخیره عناصر غذایی در خود در فصل آتی رشد سریعتر داشته باشند. از نظر کشاورزی مدیریت زمستانه شامل کود دهی زمستانه، هرس، سمپاشی زمستانه اهمیت بسزایی دارد. برای اطلاع از اهمیت کود دهی زمستانه و آشنایی با روش های کود دهی زمستانه و بهترین کود زمستانه برای درختان میوه ما را تا انتهای این مقاله همراهی کنید.

🔻🔻🔻🔻🔻

🔑 چرا کود دهی پاییزه و زمستانه درختان میوه بسیار مهم است؟

درختان میوه در طول دوره فصل رشد برای داشتن رشد بهتر و تولید محصول با کیفیت و کمیت مناسب نیاز به عناصر غذایی دارد که این عناصر غذایی را از طریق ذخایر موجود در خاک یا در خود گیاه یا از طریق کودهی صورت گرفته توسط باغدار صورت می گیرد. ولی اغلب درختان میوه در انتهای فصل رویشی یا اوایل فصل پاییز بخصوص پس از سالی پر بار با ضعف بنیه مواجه می گردد که در صورت عدم جبران آن موجب کاهش توان درختان در برابر شرایط نامساعد در طول فصل پاییز و زمستان بخصوص سرمازدگی می گردد. از سوی دیگر جوانه های میوه سال آتی در فصل پاییز روی شاخسار بارده درختان میوه تشکیل می شود از اینرو ضعف درختان در این زمان می تواند منجر به کاهش محصول در سال آتی و تشدید شرایط سال آوری گردد.

فصل زمستان بهترین فصل برای اصلاح خاک و کود دهی اصلی برای کشاورزی زراعی و باغی می باشد. بطور کلی برای تعیین نوع و میزان کود بخصوص در باغات و زمین های زراعی بزرگ توصیه می شود که کود دهی زمستانه براساس آزمایش خاک صورت گیرد. فصل زمستان بهترین زمان برای نمونه برداری خاک و انجام آزمایش خاک ( به مقاله آزمایش خاک مراجعه شود) برای بررسی میزان عناصر غذایی موجود در خاک و سایر پارامتر های مهم مانند شوری، آهک و بافت خاک می باشد.

🔑بهترین کود برای درختان در فصل پاییز

پس از برداشت میوه و قبل از زرد شدن برگ درختان میوه برای تقویت درختان توصیه می شود در اواخر پاییز و اوایل زمستان از کود های مانند کود های کلسیم دار، کلاته مس، سولفات روی و سولفات پتاسیم در آبیاری و کود فروت ست همراه با آمینو اسید بصورت محلول پاشی استفاده گردد. کود های حاوی پتاسیم، مس و روی در این زمان موجب افزایش مقاومت گیاه در برابر سرما و کود فروت ست موجب افزایش تشکیل جوانه های گلدهی روی شاخسار درختان میوه می گردد.

🔑در فصل زمستان بهتر است از چه نوع کود های استفاده شود؟

همانطور که اشاره شد استفاده از نتایج حاصل از آزمایش خاک اصولی ترین روش برای تعیین مقدار و نوع کود برای استفاده در فصل زمستان می باشد. بطور کلی بهترین کود زمستانه، ترکیبی از کود های آلی مانند کود دامی پوسیده یا هیومیک اسید همراه با کود های ماکرو و میکرو بصورت گرانول مانند اوره، سوپر فسفات تریپل یا ساده و کود های NPK گرانول و میکرو کمپلکس های سولفاته می باشد. اغلب باغداران و کشاورزان از دیرباز از کود های دامی مانند کود گوسفندی یا گاوی به عنوان کود زمستانه استفاده می کنند. استفاده از کود دامی کاملا پوسیده به عنوان یک کود گرم بصورت چالکود در اطراف ریشه موجب افزایش دما در مجاورت ریشه و جلوگیری از سرمازدگی ریشه می شود. از سوی دیگر استفاده از کود دامی کاملا پوسیده بصورت سرک و مخلوط کردن آن با خاک موجب اصلاح بافت خاک و افزایش ظرفیت خاک در نگه داری رطوبت می گردد.

🔑چرا از کود دامی غیر پوسیده استفاده نکنیم؟

نکته بسیار مهم در استفاده از کود دامی این است که کود دامی بایستی کاملا پوسیده باشد زیرا کود دامی غیر پوسیده در فرایند تجزیه شدن در خاک به نیتروژن بالای نیاز دارد که این امر موجب کاهش نیتروژن مورد نیاز در دسترس درختان می گردد. از سوی دیگر کود های دامی غیر پوسیده ممکن است آلوده به بیماریهای قارچی و برخی از آفات مانند کرم سفید ریشه و نماتد ها و انواع بذرهای علف هرز باشد که استفاده از این کود های دامی غیر پوسیده موجب بروز مشکلات عدیده ای در باغات میوه و زمین های زراعی می شود. می توان به جای کود های دامی از کود های آلی جدید مانند هیومیک اسید گرانول استفاده نمود. استفاده از هیومیک اسید گرانول در خاک موجب افزایش فعالیت میکرواورگانسیم مفید خاک و در نتیجه اصلاح و بهبودی شرایط فیزیکوشیمیایی خاک، از سوی دیگر موجب تحریک ریشه زایی خاک و افزایش جذب عناصر غذایی توسط ریشه از خاک می شود.

🔷باید توجه داشت صرفاً استفاده از کود دامی یا سایر کود های آلی مانند هیومیک اسید گرانول به عنوان یک کود کامل برای تامین تمامی عناصر غذایی گیاه کافی نمی باشد و بایستی همراه با آنها از کود های ماکرو گرانول و میکروکمپلکس سولفاته در کود دهی زمستانه استفاده نمود🔷

🔑بهترین کود برای درختان میوه در فصل زمستان

تهیه و ترکیب مناسب کود دامی یا سایر کود های آلی با مقدار مشخصی از انواع کود های ماکرو گرانول مانند اوره، سولفات آمونیوم، سوپر فسفات تریپل یا ساده، کود فسفردار و کود های میکرو سولفاته ممکن است زمان بر و سخت باشد از اینرو اخیر محصولاتی جدید به عنوان کود چالکودی گرانول برای درختان میوه در بازار عرضه شده است. اغلب این محصولات بصورت کود های NPK های گرانول (ماکرو) با نسبت های مختلف از سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم می باشد که علاوه بر این سه عنصر اصلی حاوی سایر میکرو مغذی ها با درصد کم نیز می باشند. برخی از این کود های چالکودی گرانول مانند ( کود گرانول 7-4-7، کود چالکودی هیومیک اسید گرانولی 5-5-5)  علاوه  بر عناصر ماکرو و میکرو حاوی درصد بالای ماده آلی بصورت کمپوست یا هیومیک اسید گرانول می باشند که دیگر نیاز به استفاده از کود های دامی همراه با آنها نمی باشد. بطور کلی به علت سهولت در تهیه، استفاده و کامل بودن از نظر دارا بودن ماده آلی و عناصر غذایی مورد نیاز در این محصولات، استفاده از آنها در باغات میوه توصیه می گردد. درصورت کمبود عناصر میکرو در خاک یا درختان میوه، با توجه به کم بودن درصد عناصر میکرو در این محصولات، توصیه می شود همراه با این کود های چالکودی از کود های میکروکمپلکس سولفاته بصورت ترکیبی استفاده گردد. علاوه بر این در باغات مرکبات و باغاتی که به دلیل قلیایی بودن خاک با کمبود آهن همراه می باشند از کود آهن کلاته یا سولفات آهن همراه با کود چالکودی گرانول بصورت چالکودی استفاده شود. 

🔑بهترین روش استفاده از کود زمستانه

کودهای چالکودی گرانول یا کود های زمستانه به دو روش سرک و چالکودی استفاده می شود. در روش سرک، مقدار تعیین شده از کود چالکودی مورد نیاز درخت ( براساس سن درخت یا درج شده روی محصول) به خاک پایه درخت و زیر قطره چکان ها (در آبیاری قطره ای) اضافه شده و با بیل با خاک کاملا مخلوط می گردد.

روش دوم استفاده از کودهای زمستانه روش چالکود کردن می باشد. چالکود کردن بهترین روش برای کودهی زمستانه درختان میوه می باشد زیرا که ریشه درختان (با توجه به سن آنها و نوع بافت خاک) در عمق بیشتری از خاک نفوذ کرده و قرار دادن کود مورد نیاز درخت بصورت چالکود در مجاورت ریشه موجب افزایش کارایی کود، افزایش جذب ریشه و کاهش هدر رفت کود می گردد. در روش چالکود، در سایه انداز درخت چندین چاله (دو یا چهار چاله) در اطراف درخت یا شیار دایره ای به عمق 40 تا 50 سانتی متر حفر شده و ترکیب کود زمستانه گرانول به مقدار مورد نیاز درخت به داخل این چاله ها یا شیار ریخته و روی آن را با خاک می پوشانیم.

🔷بایستی توجه داشت که در حفر چاله ها و شیار به ریشه های درخت آسیب وارد نشود و در ضمن کود چالکودی مستقیم روی ریشه درختان ریخته نشود🔷

🔑جمع بندی

مدیریت زمستانه باغات شامل چالکود زمستانه، هرس و سمپاشی زمستانه مهمترین مرحله در مدیریت باغات محسوب می شود. کوددهی زمستانه یا چالکود زمستانه مهمترین مرحله در برنامه تغذیه ای درختان میوه می باشد. برای چالکود زمستانه می توان از ترکیب کود دامی پوسیده یا کود آلی همراه با کود کامل گرانوله و میکرو کمپلکس سولفاته استفاده نمود. بهترین روش استفاده از کود زمستانه بصورت چالکود می باشد که می توان از محصولات جدید مانند کود کامل کرانول 7-4-7 و یا کود هیومیک گرانول 5-5-5 به عنوان کود کامل چالکودی مقرون به صرفه و راحتر استفاده نمود.

پیشنهاد می‌کنیم تا چنانچه سوالی در مورد این مقاله دارید با گیاهپزشکان ما به صورت مستقیم از طریق این فرم در تماس باشید.