علی روشن بخش

🔷🔷 مقدمه

پنبه یکی از گیاهان صنعتی است که در جهان کاشت می‌شود و مانند هر گیاه دیگر در طول رشد خود آفات و بیماری‌های گوناگونی را تجربه می‌کند. اطلاع از آفات پنبه به کشاورزان کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر نسبت به مدیریت آفت اقدام کنند و در نتیجه محصول بیشتری برداشت کنند.

در این مقاله شما را با مهم‌ترین آفات پنبه آشنا خواهیم کرد و روش‌های مدیریت و کنترل جمعیت آنها را به شما خواهیم گفت. بنابراین تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

🔻🔻🔻🔻🔻

🔑پنبه چیست؟

پنبه یک گیاه صنعتی به شمار می‌آید که الیاف دانه آن برای مصارف نساجی استفاده می‌شود. این گیاه از دیرباز در اغلب نواحی کره زمین به صورت خودرو و یا به عنوان یک محصول کشاورزی یافت می‌شده است. پنبه یکی از محصولات استراتژیک در صنایع کشاورزی به شمار می‌آید.

کشورهای هند، چین و ایالات متحده امریکا سه کشور عمده تولید کننده پنبه در جهان می‌باشند. کشور ایران از نظر تولید پنبه در رتبه بیست و هشتم دنیا قرار دارد و می‌توان گفت تنها نیمی از نیاز داخلی پنبه ایران در کشور تولید می‌شود و مابقی آن از کشورهای دیگر وارد می‌گردد. گرچه کشور ایران دارای اقلیم بسیار مساعدی برای کاشت و برداشت پنبه می‌باشد اما معمولاً کشاورزان به دلیل بازار خاص پنبه علاقه چندانی به کشت این محصول ندارند.

🔑چه مواردی کشت پنبه را محدود می‌کند؟

مهم‌ترین عامل محدود کننده کشت پنبه، شرایط آب و هوایی است. پنبه نیازمند مکان‌هایی برای رشد و نمو است که دارای میانگین دمایی بالا به صورت گرم و خشک باشد. به عبارت دیگر وجود باران‌های موسمی و بیگاه می‌تواند باعث آسیب شدید به پنبه شود و حتی برداشت را تحت تاثیر قرار دهد. آفات و بیماری‌ها نیز عامل محدود کننده دیگری برای کشت پنبه به شمار می‌آیند. که در ادامه شما را با مهم‌ترین آفاتی که به گیاه پنبه حمله ور می‌شوند آشنا خواهیم کرد. 🔻🔻🔻🔻🔻

🔷 زنجره پنبه

این حشره با نام علمی Amrasca bigutula یکی از آفات بسیار مهم در کشت پنبه به شمار می‌رود. پوره‌ها و حشرات بالغ زنجره پنبه می‌توانند با تغذیه از شیره سلولی و گیاهی باعث ضعیف شدن بوته شوند. همچنین این حشره هنگام تغذیه نوعی سم را وارد بافت گیاهی کرده که باعث سوختگی و یا زرد شدن برگ‌های پنبه می‌شود. 

حشره مخرب علاوه بر توانایی تغذیه از برگ‌ها می‌تواند از جوانه‌های گل، ساقه‌های جوان و حتی غوزه‌ها نیز تغذیه کند. این آفت مهم  آلودگی‌های شدید می‌تواند باعث توقف رشد پنبه نیز بشود.

جهت جلوگیری از بروز این آفت به محض مشاهده اولین علائم خسارت بایستی از سمومی مانند مالاتیون، کلرپیریفوس و یا استامی پراید استفاده کرد. 

🔷 کرم غوزه پنبه

این حشره با نام علمی Helicoverpa armigera یکی از آفات بسیار مخرب در کشت پنبه است. این آفت در زمان بلوغ به شکل شب پره‌هایی به رنگ قهوه‌ای روشن مشاهده می‌شود که در مرحله لاروی از جوانه‌های گل و یا غوزه‌ها تغذیه می‌کنند. این آفت غوزه‌های جوان را ترجیح داده و وارد آنها می‌شوند و بر اثر تغذیه خود فضولاتی را داخل غوزه به جایی می‌گذارند. نحوه تغذیه این حشره کاملاً مشخص بوده و به نحوی است که نیمی از بدن لارو از غوزه‌ها بیرون می‌ماند. غوزه‌ها در اثر حمله این آفت پوک شده و توانایی تولید الیاف را از دست می‌دهند.

 انواع کرم کش‌ها مانند سموم سایپرمترین، دلتامترین، پروفنوفوس و فن والریت می‌توانند برای جلوگیری از بروز این آفت موثر باشند.

🔷 سرخرطومی پنبه

 این حشره با نام علمی Amorphoidea lata هم در مرحله بلوغ و هم در مرحله لاروی باعث ایجاد خسارت به پنبه می‌شود. این حشره هنگام تخم ریزی اندام تخم ریز خود را وارد غوزه های جوان می‌کنند. پس از تفریخ تخم‌ها لارو‌ها به شدت از مواد داخل غوزه تغذیه می‌کنند. این تغذیه منحصر به لاروها نبوده و حتی هنگام بلوغ نیز حشرات بالغ می‌توانند با وارد کردن اندام خرطومی مانند خود به داخل غوزه‌ها باعث از بین رفتن آنها شوند. جفت گیری حشرات در داخل گل‌ها انجام شده و از همین رو خسارت از زمان گلدهی آغاز می‌شود. 

 به محض مشاهده اولین نشانه‌های آلودگی به سرخرطومی پنبه بایستی مبارزه با آنها آغاز شود. استفاده از سمومی مانند سایپرمترین، دلتامترین، پروفنوفوس و مالاتیون ‌میتواند تا حد زیادی از خسارت‌های ناشی از این آفت بر روی پنبه بکاهد.

🔷 کرم صورتی (قرمز) پنبه

این آفت نیز یک شب پره است که در مرحله لاروی، به غوزه‌های جوان حمله می‌کند. این آفت فقط در جمعیت‌های بسیار بالا سبب از بین رفتن کلی غوزه‌ها می‌شود اما در اکثر مواقع باعث کاهش کیفیت آنها و عقیم شدن دانه‌ها می‌گردد. در هر صورت این آفت باعث کاهش برداشت محصول و زیان اقتصادی به کشاورزان می‌شود. از آنجایی که لارو‌ها در داخل غوزه ها فعالیت دارند بنابراین استفاده از سموم تماسی برای آنها تقریباً بی‌فایده است و به عنوان پیشگیری بایستی از سمومی مانند پروفنوفوس و یا سایپرمترین استفاده نمود.

🔑

🔷 شته

شته ها یکی دیگر از آفات مهم پنبه به شمار می‌آیند. گرچه این دسته از آفات به صورت انحصاری به پنبه حمله نمی‌کنند؛ اما می‌تواند خسارات زیادی را بر جای بگذارند. شته‌ها با تغذیه مستقیم از شیره گیاهی باعث تضعیف بوته‌های پنبه شده و همچنین با تولید فضولات چسبناک بستر مناسبی را برای رشد قارچ‌های ساپروفیت و یا جذب گرد و خاک مهیا می‌کنند که همین امر باعث کاهش راندمان فتوسنتز در گیاه می‌شود. شته‌ها چنانچه هنگام تولید الیاف پنبه روی گیاه حضور داشته باشند باعث چسبیدن الیاف به هم و عدم امکان استفاده از آن می‌شوند.

 جهت مبارزه با شته‌های پنبه می‌توان از انواع سموم سیستمیک شته کش مانند ایمیداکلوپراید، استامی پراید و یا تیامتوکسام استفاده نمود.

🔷 کرم خاردار پنبه

این حشره با نام علمی Earias vitella علاوه بر تغذیه از غوزه‌ها، می‌توانند از سرشاخه‌ها نیز تغذیه کنند و آنها را دچار خشکیدگی کنند. آسیب راسی به بوته‌های پنبه باعث توسعه شاخه‌های جانبی شده و ظاهری جارو مانند به بوته‌های پنبه می‌دهد که یکی از علائم حمله این آفت به پنبه می‌باشد. لاروهای این آفت از قوزه‌های جوان نیز تغذیه کرده و باعث پوک شدن قوزه‌ها می‌شود. 

برای مبارزه با این آفت نیز می‌توان از سمومی که برای کرم قوزه پنبه استفاده می‌شود بهره برد.

🔷 کرم نیم وجبی پنبه

این آفت با نام علمی Anomis flava در برخی از پنبه کاری‌ها مشاهده می‌شود اما عمومیت ندارد. این آفت غالباً از برگ‌های جوان پنبه تغذیه کرده گاهی نیز وارد غوزه‌های جوان می‌شوند.

🔷 کرم طوقه بر

گونه‌های مختلفی از کرم‌های طوقه بر می‌توانند در هنگام کاشت پنبه در زمین به آنها حمله کرده و باعث از بین رفتن کلی بوته‌ها شوند. این کرم‌ها با تغذیه از ناحیه طوقه یعنی محل تلاقی ریشه و ساقه باعث از بین رفتن بوته‌های تازه کاشته شده در زمین می‌شوند. جهت مبارزه با این کرم نیز می‌توان از سمومی مانند ایندوکساکارب، سایپرمترین و یا تیودیکارب استفاده کرد. 

🔷 کنه پنبه

 این آفت به برگ‌های پنبه حالت کثیف و خاکی شکل می‌دهد و گاهاً ممکن است تارهای نازکی بین برگ‌های پنبه نیز دیده شوند که در واقع پل‌های ارتباطی این آفت برای رسیدن به برگ‌های دیگر است. گرچه گونه‌های مختلفی از کنه می‌توانند به پنبه حمله کنند اما جنس Tetranychus مهمترین آنها است. به محض مشاهده اولین علائم آلودگی به کنه که معمولاً مصادف با شروع گرمای تابستان است می‌توان از سموم کنه کشی مانند آبامکتین یا بروموپروپیلات استفاده نمود.

🔷 سایر آفات

گیاه پنبه ممکن است توسط آفات دیگری مانند انواع لاروهای برگ‌خوار، تریپس‌ها، نماتدها و شپشک ها آلوده شود که بایستی به آنها نیز توجه ویژه ای شود. اما از آنجا که این آفات عمومیت ندارند، جزء آفات پنبه دسته بندی نشده اند.

🔑جمع بندی

گیاه پنبه به عنوان یک گیاه صنعتی در طول رشد خود ممکن است با آفات گوناگونی دست و پنجه نرم کند که این آفات به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم روی محصول نهایی پنبه تاثیرگذار هستند.

شناسایی این آفات به کشاورزان کمک می‌کند تا به محض مشاهده آنها در مزارع نسبت به مبارزه با آنها اقدام کنند و همین عامل باعث می‌شود تا خسارت وارده توسط این آفات به حداقل ممکن برسد. گرچه ممکن است شناسایی علمی و اصولی این آفات حتی با خواندن این مقاله سخت باشد اما به هر صورت می‌تواند نقشه راهی برای کنترل این حشرات به دست کشاورزان بدهد. 

پیشنهاد می‌کنیم اگر سوالی در زمینه آفات و یا بیماری‌های پنبه دارید با کارشناسان گیاه پزشک ما از طریق این فرم در ارتباط باشید. کارشناسان مرسین کشت به شما کمک خواهند کرد تا بهترین تصمیم را برای مدیریت آفات پنبه مزرعه خود بگیرید و از صدمات بیشتر به کشت خود جلوگیری کنید.