زراعت و اصلاح نباتات

🔷🔷 مقدمه

برنج از جمله غلات بسیار مهم در کشاورزی محسوب می شود و بعد از کشت گندم بیشترین سطح زیر کشت اراضی کشاورزی رابه خود اختصاص داده است و از نقش بسیار مهمی در سبد غذایی و درآمد و اشتغال کشاورزان دارد. بیماری های گیاهی در کنار سایر پارامتر های دخیل می تواند کمیت و کفیت تولید برنج را تحت تاثیر قرار دهد. عوامل بیماریزای مختلفی می تواند به زراعت برنج خسارت وارد کند که در ادامه این مقاله به معرفی مهمترین بیمای های گیاهی برنج در ایران خواهیم پرداخت.

 🔻🔻🔻🔻🔻
یکی از راهبردهای مهم در کنترل بیماری برنج، شناسایی به موقع آنها توسط کشاورزان است. علائم اولیه‌ای که بیماری برنج روی این محصول ایجاد می‌کنند می‌توانند بسیار مهم باشد و سبب تسریع انجام روش‌های مدیریتی در خصوص آنها شود که در نتیجه خسارت وارده به محصول را نیز بسیار کمتر می‌کند.

🔑بلاست برنج

بیماری بلاست برنج مهمترین بیماری زراعت برنج در مناطق کشت این محصول در جنوب و شمال ایران می باشد که سالانه می تواند خسارت سنگینی به کشت این محصول وارد کند. عامل بیماری بلاست برنج قارچ بیماریزا Pyricularia grisea می باشد. عامل بيماري می تواند به برگ، غلاف بـرگ ، گـره هـاي مياني ساقه، گردن خوشه و خوشـه حملـه نمـوده و روي برگ لكه هاي لـوزي شـكل با انتها نوك دار ایجاد می کند که این لکه به رنگ خاکتری روشن با حاشیه قهوه ای رنگ می باشند که در ارقام حساس و در شرایط مساعد و مصرف بی رویه کود های ازته این لکه ها به سرعت توسعه یافته و به هم متصل می گردد و موجب سوختگی برگ ها می گردد.
قارچ عامل بلاست برنج بر روی گردن خوشه ها لکه های قهوه ای رنگ ایجاد می کند که در صورت شدت بالا آلودگی موجب پوسیدگی گردن خوشه (بلاست گردن) و شکستن و آویزان شدن خوشه ها می شود. بروز بیماری در زمان خوشه دهی موجب سفید شدن و پوک شدن خوشه و در نتیجه دانه برنج داخل خوشه چروکیده و از بین می رود و در واقع خسارت اصلی در این مرحله به کشت برنج وارد می گردد. از نظر زمانی هرچه قدر بیماری دیرتر ظاهر شود، دانه ها کوچکتر و کمتر پوک و شکنندگی بیشتری خواهند داشت که موجب افزایش خرد برنج در شالیکوبی می گردد بنابراین این بیماری علاوه بر کمیت موجب کاهش کیفیت محصول نیز می گردد.
قارچ عامل بیماری بلاست برنج در بقایایی گیاهی و بذور آلوده زمستان گذرانی می کند. استفاده بی رویه کود های ازته موجب تشدید بیماری و افزایش خسارت می گردد.

🔷 روش های کنترل بیماری بلاست برنج
🔴 استفاده از ارقام مقاوم و متحمل بهترین رو اقتصادی ترین روش برای کاهش خسارت این بیماری می باشد.
🔴 شخم عمیق و از بین بردن بقایایی گیاهی آلوده
🔴 رهعایت فاصله و تراکم کشت مناسب
🔴 مدیریت مصرف کود ازته
🔴 کشت زود هنگام برنج
🔴 استفاده از بذور سالم و عاری از آلودگی
🔴 استفاده از کود های پتاس بالا و سیلیسیم دار مانند سیلیکات پتاسیم (سولجر، جنتاترول)
🔴 استفاده از قارچ کش های مانند تری سیکلازول، تیوفانات متیل

🔑سوختگی غلاف برنج (شیت بلایت برنج)

بیماری سوختگی غلاف برنج یا شیت بلایت برنج دومین بیماری خسارت زا در زراعت برنج می باشد. علائم این بیماری در ابتدا بصورت لکه های دایره ای تا بیضوی شکل سبز خاکستری رنگ روی غلاف ظاهر می گردد که بتدریج با توسعه بیماری لکه ها بزرگتر شده و مرکز آنها خاکستری روشن با حاشیه قهوه های رنگ در می آید.عامل بیماری شیت بلایت قارچ Rhizoctonia solani می باشد که این قارچ بیماریزا در بافت های آلوده گیاه تولید اسکلروت می کند که این اسکلروت ها به داخل خاک ریخته و به این فرم در خاک و یا بصورت میسیلیوم در بقایای گیاهی زمستانگذرانی می کنند.
حساسترین مرحله رشدی گیاه به این بیماری پس از ظهور خوشه ها می باشد و در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی در این مرحله موجب خسارت سنگینی خواهد شد. کاشت متراکم و کشت ارقام پر پنجه که منجر به افزایش رطوبت در اطراف گیاه می شود در صورت بروز آلودگی موجب افزایش شدن بیماری می شود. استفاده بی رویه از کود ازت و همچنین استفاده زیاد از کود فسفر نیز موجب افزایش شدت بیماری می شود. درحالی که استفاده از کود پتاسیم و کود سیلیسسم دار (مانند سولجر، جنتاترول و سیلیکوپاد) موجب کاهش بیماری می شود.

🔷 روش های کنترل بیماری شیت بلایت برنج

🔴 کاشت ارقام مقاوم و متحمل

🔴 کشت با تراکم مناسب

🔴 از بین بردن بقایای گیاهی آلوده

🔴 مدیریت استفاده از کود ازت و فسفر

🔴 استفاده از قارچ کش

🔑پوسیدگی طوقه برنج

بیماری پوسیدگی طوقه یا باکانه برنج از جمله بیماری های بذر زاد برنج می باشد که می تواند از خزانه تا شالیزار توسعه پیدا کند. عامل بیماری قارچ فوزاریوم (F. proliferatum, F. fujikuroi) می باشد که این بیماری از مرحله جوانه زنی بذر در خزانه شروع می شود و بصورت پوشش میسیلیومی سفید رنگ در اطراف جوانه ها و ریشه های اولیه قابل رویت می باشد. که این جوانه ها و ریشه های آلوده به تدریج قهوه های و از بین می روند.
علائم بیماری در خزانه بصورت پوسیدگی طوقه، قد کشیدگی نشاهای آلوده با برگ های باریک و کشیده در مقایسه با نشا های سالم نمایان می شود. نشا ها ابتدا رنگ پریده و بتدریج زرد رنگ و بعدا قهوه ای رنگ می شوند و در نهایت رنگ بافت آلوده در محل طوقه به رنگ صورتی تغییر می یابد و نشا ها اوده در اثر بیماری از بین می روند.
علائم بیماری در مزرعه بصورت خشك شدن برگ هاي اوليه بوته هاي برنج ظاهر می گردد و قدكشيدگي پنجـه هـاي آلـوده همـراه بـا رنـگ پريدگي می باشد. ساقه و برگ هـاي انتهايي گيـاهان آلوده باريك، بلند، نازك و بتدریج رنگ پریده و زرد مي شوند. مرگ ناگهاني پنجه ها از علائم ديگر ايـن بيمـاري اسـت كـه اين حالت معمولاً در زمان ظهور خوشه ها و يا پس از ظهـور آنهـا اتفاق مـي افتـد . در ايـن حالـت، گيـاه فرصـت زرد شـدن نيافتـه و برگها لوله اي شده و سپس خشك مي شـود .عامل بیماری پوسیدگی طوقه بصورت بذر زاد بوده و همچنین می تواند در بقایای گیاهان آلوده زمستان گذرانی کند.

🔷 روش کنترل بیماری پوسیدگی طوقه برنج

🔴 ضدعفونی بذور با قارچ کش

🔴 حذف بقایایی گیاهان آلوده در مزرعه

🔴 تهیه نکردن خزانه در زمین های آلوده

🔴 حذف نشا و گیاهان آلوده

🔑لکه قهوه ای برنج                  

بیماری لکه قهوه ای برنج از جمله بیماری های بسیار شایع کشت برنج در تمامی نقاط دنیا می باشد. عامل این بیماری Bipolaris oryzea می باشد. عامل این بیماری بصورت بذرزاد می باشد و می تواند در بقایای گیاهی نیز زمستانگذرانی بکند. عامل بیماری لکه قهوه ای برنج می تواند به غلاف، برگ، خوشه و گلوم بذر حمله کند. علائم این بیماری بصورت لكه هاي گـرد و قهـوه اي رنـگ روی نـشاهاي متـراكم در خزانـه هـا به وضوع قابل مشاهده می باشد و در صورت تـاخير در انتقـال نشاها به زمين اصلي با توسعه بیماری و لکه ها قارچی موجب زردي و سوختگي برگها مي شوند. همچنین عامل این بیمرای موجب قهوه اي شدن ساقه نشا و از بين رفتن آن ها می گردد. در صورت وجود شرایط مساعد و رطوبت مناسب عامل بيماري باعث پوسـيدگي گـردن و محور خوشه ، قهوه اي شدن و گـاهي تـشكيل تـوده سـياه رنـگ روي دانه ها در خوشه می گردد.

🔷 روش های کنترل بیماری لکه قهوه ای برنج
🔴 ضد عفونی بذور
🔴 حذف بقایایی گیاهی آلوده
🔴 جلوگیری از تنش های آبی
🔴 استفاده از قارچ کش تیلت، آزوکسی استروبین

🔑پوسیدگی ساقه برنج

عامل بیماری پوسیدگی ساقه برنج قارچ Sclerotium oryzea می باشد. عامل بیماری در مرحله پنجه زنی به غلاف برگ حمله می کند و لكه هاي قهوه اي تيره يا سياه روي غلاف برگها در قسمت هاي همتـراز بـا سـطح آب بوجـود مـي آيـد و با توسعه بيماري منجر به پوسيدگي غلاف برگ و ساقه می گردد. پوسيده شدن ساقه موجـب شكـستگي سـاقه و افتـادن گيـاه و ورس مي شود. اسـكلروت هـاي ريـز و سـياه رنـگ فراواني در داخل ساقه های آلوده و خشک شده تشکیل می شود و وجود و مشاهده اين اسكلروت ها از بارزترين علايم در تشخيص اين بيماري است. عامل اینبیماری بصورت اسکلروت در خاک یا بقایایی گیاهی زمستانگذرانی می کند.

🔷 روش های کنترل بیماری پوسیدگی ساقه برنج

🔴 حذف بقایای گیاهی

🔴 مدیریت استفاده از کود ازته

🔴 استفاده از کود های پتاس بالا

🔑سیاهک دروغی برنج                 

عامل بیماری سیاهک دروغی برنج قارچ Ustilaginoidea virens می باشد. در اثر حمله این قارچ دانه های برنج درون خوشه بصورت يـك توپ حاوي اسپور به رنگ سبز با ظاهر مخملي در می آید. ايـن توپ هاي اسپوري ابتدا كوچك بوده و بتدريج رشد كرده و كم پهن، صاف و زرد شده و با يك غـشاء پوشـيده ميشوند. با ادامه رشد، غشا تركيـده و رنـگ ايـن تـوپ، نـارنجي بعداً مايل به زرد يا سياه مايل به سبز می شوند. قارچ عامل بیماری سیاهک دروغی برنج بـصورت اسكلروت و كلاميدوسپور زمستانگذرانی می کند.

🔷 روش های کنترل سیاهک دروغی برنج

🔴 استفاده از بذور سالم

🔴 كشت مقاوم

🔴 کاشت زود هنگام

🔴 اجتناب از مصرف زياد كود ازت

🔴 از بين بردن بقاياي گياهان آلوده

🔑بیماری ویروسی تانگرو برنج

علائم بیماری ویروسی تانگرو برنج بصورت کوتاهی قد، کاهش پنجه زنی،برگ ها زرد رنگ یا زرد مایل به نارنجی، تاخیر در گلدهی و خوشه های کوچک نمایان می گردد. غالبا روشی برای درمان بیماری ویروسی در گیاهان وجود ندارد. بهترین روش برای کنترل بیماری ویروسی تانگرو برنج استفاده از ارقام مقاوم، کنترل حشره های ناقل و حذف بوته های آلوده بصورت محدود می باشد. برنج جایگاه مهمی در سبد غذایی مردم دنیا دارد و در سطح وسیعی این محصول در سراسر دنیا مورد زراعت می باشد از اینرو عواملی که می تواند کمیت و کیفیت تولید این محصول را تحت تاثیر قرار دهد از جمله عوامل بیماری زا گیاهی حائز اهمیت می باشد.

🔴🔴 پیشنهاد میکنیم تا چنانچه نیاز به مشاوره بیشتری در این خصوص دارید به این صفحه (از طریق این لینک فرم درخواست مشاوره) را تکمیل کنید و وقت مشاوره با گیاهپزشک را رزرو فرمائید. به شما اطمینان می دهیم که با مشاوره از متخصصین ما به بهترین نتیجه ممکن خواهید رسید 🔴🔴

🔷🔷 مقدمه

برنج یکی از محصولات پرمصرف به عنوان غذای انسان‌ها در دنیا به شمار می‌رود و در بسیاری از کشورها به عنوان قوت قالب، یعنی اصلی‌ترین غذای روزانه مردمان آن کشور محسوب می‌شود. در کشور ایران برنج از جایگاه بسیار مهمی در بین مردم برخوردار است و می‌توان گفت که غذای اصلی اکثر مردم ایران در کنار نان، برنج می‌باشد. ارقام گوناگونی از برنج در ایران و در استان‌های گوناگون از جمله استان گیلان، مازندران، گلستان، اصفهان، فارس، چهارمحال و بختیاری، ایلام و خوزستان کشت می‌شود. برنج در طول فصل رشد خود ممکن است به آفات و بیماری‌های گوناگونی دچار شود که شناسایی به موقع و کنترل با اثربخشی بالای آنها می‌تواند از بروز خسارات بیشتر به مزارع برنج جلوگیری کند.

 🔻🔻🔻🔻🔻
یکی از راهبردهای مهم در کنترل آفات برنج، شناسایی به موقع آنها توسط کشاورزان است. علائم اولیه‌ای که آفات برنج روی این محصول ایجاد می‌کنند می‌توانند بسیار مهم باشد و سبب تسریع انجام روش‌های مدیریتی در خصوص آنها شود که در نتیجه خسارت وارده به محصول را نیز بسیار کمتر می‌کند.

🔑چرا گیاه برنج یک محصول مهم است؟

به جرات می‌توان گفت که حدود ۵۰ درصد مردم جهان، برنج را به عنوان غذای اصلی مصرف می‌کنند. به خصوص در کشورهای آسیایی و آفریقایی این موضوع مشهودتر است. کشورهای چین، هند، بنگلادش، تایلند، پاکستان و کامبوج از جمله کشورهایی هستند که بیشترین میزان تولید برنج در دنیا را به خود اختصاص داده اند و در مجموع سالانه چیزی حدود ۸۰۰ میلیون تن برنج تولید می‌کنند.
در ایران نیز علاقه غذایی اکثر مردم به سمت برنج است و در فرهنگ غذایی اصیل ایرانی برنج پخته شده تحت عنوان پلو و چلو از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. میزان تولید برنج در ایران کمتر از تقاضای برنج در کشور است و در نتیجه هر ساله چیزی حدود ۲ میلیون تن برنج از کشورهای دیگر به داخل ایران وارد می‌شود و مابقی نیاز برنج کشور از استان‌های گیلان، مازندران، گلستان، اصفهان، فارس، چهارمحال و بختیاری، ایلام و خوزستان تامین می‌گردد.
با توضیحات بالا مشخص است که برنج یک محصول استراتژیک برای تامین غذای مردم است و هرگونه آفت و یا بیماری می‌تواند این امنیت غذایی را بر هم بزند.
آفات برنج به جرات مهم‌ترین عوامل خسارت زا به برنج به شمار می‌آیند که در این مقاله با مهم‌ترین آنها آشنا خواهید شد و روش‌های مدیریت آنها را خواهید آموخت.

🔑ساقه خوار نواری برنج 

این آفت با نام علمی Chilo suppressalis مهمترین آفت برنج در دنیا است. حشرات بالغ این آفت به رنگ صورتی روشن تا قهوه ای روشن و به شکل شب پره هایی کشیده و به طول 2 تا 3 سانتی متر هستند. خسارت این آفت مربوط به سنین لاروی است. این آفت طی دو مرحله به برنج خسارت وارد می کند. مرحله اول قبل از پنجه زنی بوده که این آفت در نسل اول خود به مریستم داخلی بوته‌ها حمله کرده و باعث توقف رشد و کوتوله ماندن بوته‌ها می‌شود. همچنین ممکن است برگ‌های جانبی زیادی از بوته‌ها خارج شده و بوته حالت طبیعی خود را از دست بدهد. مرحله دوم خسارت همراه با بروز نسل دوم این آفت است که در این مرحله لاروهای ساقه‌خوار نواری برنج به ساقه برنج‌ها حمله کرده و باعث پوک شدن یا سرسفیدی خوشه‌های برنج می‌شود که در واقع این مرحله اصلی‌ترین مرحله خسارت این آفت به شمار می آید.
برای مدیریت این آفت بایستی شخم مناسب زمین انجام شود تا بقایای باقیمانده از سال پیش به صورت کامل در زمین دفن شوند. وجین بوته‌های آلوده به صورت دستی نیز یکی از راهکارهای غیر شیمیایی برای کاهش آلودگی به این آفت است. همچنین آفتاب دهی به شالی پس از برداشت باعث می‌شود جمعیت این آفت پس از برداشت کاهش پیدا کند. مبارزه با علف های هرز اطراف مزارع نیز در کنترل این آفت بسیار مهم هستند؛ چراکه این آفت ممکن است از این علف ها به عنوان میزبان دوم استفاده و یا روی آنها زمستان گذرانی کند.
انواع روش‌های بیولوژیک مانند استفاده از حشرات شکارگر، انواع عنکبوت‌ها و قارچ‌های کنترل کننده بیولوژیک می‌تواند راهکار مناسبی برای جلوگیری از بروز این آفت باشد. استفاده از سمومی مانند فیپرونیل گرانول و کلرپیریفوس گرانول نیز باعث می‌شود تا جمعیت این آفت به خصوص در نسل اول به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.

🔑شب پره ساقه خوار صورتی 

این حشره با نام علمی Sesamia inferens بسیار شبیه آفت ساقه خوار نواری بوده اما جثه کوچتری دارد و لاروهای آن به رنگ صورتی است. این آفت همانند آفت ساقه‌خوار نواری برنج به داخل ساقه حمله کرده و با تغذیه از بافت ساقه باعث عارضه سرسفیدی در بوته‌های بالغ و مرگ مریستم میانی در بوته‌های جوان می‌شود.
روش‌های کنترلی این آفت دقیقاً مانند مواردی است که برای آفت ساقه‌خوار نواری برنج قید شده است.

🔑پروانه تک نقطه‌ای برنج                  

این آفت انتشار جهانی داشته و در اکثر نقاط برنج کاری دنیا دیده می‌شود. نام علمی این آفت Cirphis unipuncta است که افراد بالغ شب پره هایی با اندازه کوچک، شاخک‌های نخی شکل و بال‌هایی به رنگ خاکستری تا قهوه‌ای هستند. این حشره تخم‌های خود را به صورت ردیفی در زیر برگ برنج می‌گذارند. لاروها به رنگ سبز زیتونی بوده که دو نوار طولی روشن بر روی بدن آنها قابل مشاهده است و اندازه این لاروها تا ۴۰ میلیمتر نیز گزارش شده است. این لاروها می‌توانند از تمام اندام هوایی گیاه در تمامی مراحل رشدی تغذیه کنند. بر اثر تغذیه این آفت از بوته‌های برنج حجم برگ‌ها کمتر شده و یا در هنگام بلوغ ممکن است باعث افتادن خوشه‌ها بر روی زمین شوند. در آلودگی‌های بالا به این آفت، خسارت سنگینی متوجه مزرعه خواهد شد.
مدیریت علف‌های هرز یکی از کلیدهای مبارزه با این آفت به شمار می‌آید. همچنین انتخاب نشا سالم و ارقام مقاوم به این آفت از جمله مواردی است که باعث کاهش خسارت این حشره به مزارع می‌شود. همزمان با بروز اولین نشانه‌های آلودگی می‌توان از سمومی مانند سایپرمترین، کلرپیرفوس و یا دلتامترین جهت مبارزه با این آفت استفاده کرد.

🔑مگس خزانه برنج 

این آفت با نام علمی Ephydra afghanica به صورت اختصاصی به نشاها در خزانه حمله می‌کند. این آفت در زمان لاروی خود به نشاهای موجود در خزانه و بیشتر از ناحیه مریستم و طوقه گیاه حمله ور شده و با تغذیه از آن باعث ضعف و یا زردی بوته‌ها می‌شود. در ادامه ممکن است که بوته‌ها قهوه‌ای شده و ظاهر پوسیده به خود بگیرند. این آفت معمولاً در خارج از خزانه خسارت چندانی وارد نمی‌کند. در آلودگی‌های وسیع ممکن است کل خزانه دچار زردی شود و نشاها قابلیت کشت خود را از دست بدهند.
برای مبارزه با این آفت نیز می‌توان از سموم فسفره مانند سایپرمترین، دلتامترین و یا سم تری کلروفن استفاده کرد.

🔑سرخرطومی ریشه برنج                  

این حشره با نام علمی Hydronomus sinuaticollis به شکل سوسک‌های کوچکی هستند که در هر مرحله می‌توانند از برنج تغذیه کنند. حشرات بالغ از پارانشیم برگ و همچنین از پای طوقه بوته تغذیه و آنها را ضعیف می‌کند. خسارت اصلی این آفت مربوط به دوره لاروی آنها است که می‌تواند به شدت از مغز ساقه در نواحی پایینی و خود ریشه تغذیه کنند و باعث ایجاد کوتاهی و یا حتی خشکی بوته‌ها شوند. این آفت به خصوص در سال‌هایی که بارندگی بیشتر است با شدت بیشتری ظهور پیدا می‌کند.
برای مبارزه با این آفت بهتر است از شخم قبل و بعد از کاشت برنج استفاده شود. همچنین مدیریت علف‌های هرز، رعایت تناوب زراعی با محصولات جالیزی و آیش گذاری زمین باعث می‌شود تا به شکل چشمگیری جمعیت این آفت کاهش پیدا کند. استفاده از سموم فسفره نیز برای کاهش جمعیت این آفت در خاک بسیار موثر است.

🔑زنجرک سبز برنج 

 این آفت با نام علمی Cicadella viridis نیز یکی از آفات با خطر کم در مزارع برنج است که در ایران در مناطق شمالی یافت می شود. این آفت حشره ای سبز رنگ به اندازه کمتر از یک سانتی متر و با بال های مثلثی و ناودانی شکل است. خسارت این آفت به دو شکل مستقیم و غیر مستقیم می باشد. در حالت مستقیم این حشره با فرو بردن اندام نیشی شکل خود داخل بافت برگ باعث ایجاد لکه‌های کوچک زرد تا قهوه‌ای رنگ بر روی برگ‌ها می‌شود. اما در حالت غیر مستقیم که احتمال بروز کمتری دارد، این حشره می‌تواند باعث انتقال برخی از ویروس‌های خطرناک به برنج شود و در این صورت خسارت بسیار شدیدتری را ایجاد کند. برای جلوگیری از بروز این آفت در جمعیت‌های بالا می‌توان از انواع سموم فسفره برای کاهش جمعیت آفت استفاده کرد.

🔑انواع ملخ 

ملخ‌ها آفات عمومی هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از گیاهان حمله کنند. برنج نیز از این قاعده مستثنی نیست و به خصوص در زمان‌هایی که ملخ‌ها در فاز مهاجری و گله‌ای خود هستند می‌توانند خسارت شدیدی از حمله آنها ببینند. ملخ‌ها از تمامی اندام‌های گیاهی تغذیه کرده و می‌توانند یک بوته را به طور کامل از بین ببرند. برای مبارزه با ملخ‌ها در صورتی که آلودگی به شکل مقطعی و موضعی باشد می‌توان از سمومی مانند دلتامترین استفاده کرد.

🔑 آبدزدک

این حشره نیز یک آفت عمومی بوده ما می‌تواند از ساقه و طوقه برنج تغذیه کند و همچنین با ایجاد دالان‌هایی در بین کرت‌های شالیزار می‌تواند باعث از دست رفتن آب و یا تنش آبی موقت به بوته‌های برنج شود. استفاده از طعمه‌های آلوده مانند سبوس برنج آلوده به سموم فسفره و یا سم متالدهید می‌تواند در کاهش جمعیت آبدزدک ها در مزارع موثر باشد.

🔑کنه برنج 

 Tetranychus harti نام علمی این آفت است. این آفت در مزارع خسارت چندانی نداشته اما در شرایط آزمایشگاهی می‌تواند لکه‌های کوچک زرد رنگ یا نقاط نکروز شده بر روی برگ‌ها ایجاد کند و از آنجایی که خسارت چندانی ندارد نیازی به مبارزه با آن نیست.

🔑نتیجه‌گیری

آفات گوناگونی می‌توانند به برنج به عنوان یکی از محصولات مهم کشاورزی حمله کنند. شناسایی به موقع این آفات به کشاورز اجازه می‌دهد تا بتواند با راندمان بالاتری نسبت به مدیریت این آفات اقدام کند. در برخی موارد میزان خسارت ناشی از این آفات به حدی زیاد است که برداشت محصول از مزارع توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

🔴🔴 پیشنهاد میکنیم تا چنانچه نیاز به مشاوره بیشتری در این خصوص دارید به این صفحه (از طریق این لینک فرم درخواست مشاوره) را تکمیل کنید و وقت مشاوره با گیاهپزشک را رزرو فرمائید. به شما اطمینان می دهیم که با مشاوره از متخصصین ما به بهترین نتیجه ممکن خواهید رسید 🔴🔴

🔷🔷 مقدمه

گندم یکی از قدیمی ترین محصول کشاورزی می باشد که بشر از دیرباز به کاشت آن می پردازد و با توجه به داده های علمی شمال ایران خواستگاه گیاه گندم می باشد و ایرانیان اولین اقوامی هستند که به کشت آن پرداخته اند. امروزه گیاه گندم و محصولات تولید شده از آن اهمیت بسیار زیادی در سبد غذایی مردم دارند و از نظر امنیت غذایی حائز اهمیت و محصولی استراتژی محسوب می گردد. آفات و بیماری های گیاهی در کنار سایر عوامل دخیل در کشاورزی نقش مهمی در کمیت و کیفیت تولید محصول گندم خواهد داشت. بیماری های گیاهی مختلفی می توانند گیاه گندم را آلوده کنند و موجب خسارت سنگینی از نظر کمیت و کیفیت به محصول گندم شوند. 

 🔻🔻🔻🔻🔻
از آنجایی که در ایران کشت و صنعت‌های بزرگی برای تولید گندم وجود ندارد و این محصول معمولاً توسط کشاورزان خرده کاشت می‌شود، شناسایی بیماری های گندم برای کشاورزان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در این مقاله سعی می‌کنیم تا شما را با زبان ساده با بیماری های گندم در ایران آشنا کنیم.

🔑زنگ زرد یا نواری گندم

بیماری زنگ زرد گندم و بلایت فوزاریومی گندم مهمترین و شایعترین بیماری گندم در ایران محسوب می شود. عامل بیماری زنگ زرد قارچی بنام Puccinia striiformis می باشد. این بیماری زودتر از سایر بیماری های زنگ گندم ظاهر می شود و در دمای 10 تا 15 درجه و رطوبت مناسب بصورت در مزرعه توسعه می یابد. علائم بیماری بصورت جوش های زرد رنگ و نواری بروی برگ ها، غلاف و گلوم ها ظاهر می گردد.

🔑زنگ قهوه ای یا برگی گندم

زنگ قهوه ای در دمای 15 تا 22 درجه بیشتر توسعه می یابد از اینرو در گندم دیر کاشت و درمناطق خوزستان و مغان می تواند خسارت قابل توجهی وارد کند. عامل زنگ قهوه ای گندم قارچ Puccinia recondite می باشد. علائم بیماری بصورت جوش های نارنجی تا قهوه ای رنگ روی برگ ها می باشد که موجب کوچکی و چروکیده شدن دانه ها در خوشه های آلوده می گردد.

🔑زنگ سیاه یا ساقه گندم

زنگ ساقه گندم در مقایسه با سایر بیماری های زنگ گندم گرما دوست تر بوده و در دمای 26 درجه بیشتر توسعه پیدا کند. علائم این بیماری بصوت تاول های برآمده و نواری شکل در امتداد محور طولی ساقه و برگ ها نمایان می گردد که بعد از مدتی بافت اپیدرمی گیاه پاره شده و بصورت جوش های نارنجی تا قهوه ای بروی ساقه ظاهر می گردد که بتدریج این جوش ها به رنگ سیاه مبدل می گردد. عامل بیماری زنگ سیاه گندم قارچ Puccia graminis می باشد که برای تکمبل سیکل زندگی خود علاوه بر گندم به میزبان ثانویه گیاه زرشک نیاز دارد.

روش های کنترل بیماری های زنگ گندم
– استفاده از ارقام مقاوم و نیمه مقاوم
– تراکم کشت مناسب
– استفاده از کود های پتاس بالا و سیلیسیم
– سمپاشی با قارچ کش های مانند پروپیکونازول، فولیکور

🔑سیاهک آشکار گندم                  

عامل بیماری سیاه آشکار گندم قارچ Ustilago nude می باشد. این بیماری در زمان تشکیل گل آذین، گیاه را آلوده می کند. بوته های آلوده زودتر به خوشه می رود و در اثر آلودگی کل خوشه تبدیل به توده سیاه رنگ می گردد که در اثر وزش باد اسپور ها قارچ پخش شده و فقط محور خوشه باقی می ماند.

🔑سیاهک پنهان گندم

سیاهک پنهان گندم یکی از بیماری های مهم در گندم می باشد که می تواند خسارت قابل توجه ای به کشت گندم وارد کند. گیاهان آلوده خوب رشد نمی کند و پنجه زنی ضعیفی دارند و نسبت به بوته های سالم کوتاه تر و به سرما حساس تر می باشند. دانه ها در سنبله های آلوده فشرده تر و سنبله ها به رنگ سیز مایل به آبی رنگ می باشد. عامل این بیماری دو قارچ Tilletia leavis و Tilletia caries هستند که به دلیل اسپور های بد رنگ و بد بوی علاوه بر خسارت مستقیم موجب کاهش کیفیت ارزش نانوایی گندم های سالم مزرعه می شوند. همچنین اسپور های این قارچ به جهت قابلیت اشتعال می تواند موجب اشتعال در خرمن کوب یا کمباین گردد.

🔑سیاهک پا کوتاه گندم                 

قارچ عامل بیماری سیاهک پا کوتاه گندم Tilletia controversa می باشد که موجب افزایش پنجه زنی گیاه آلوده و کاهش رشد و کوتوله شدن شدید گیاه آلوده در مقایسه با گیاه سالم می باشد. این قارچ در دمای پایین 3 تا 8 درجه بهتر توسعه پیدا می کند از اینرو سیاهک پاکوتاه بیشتر در مناطق سردسیر روی گندم های پاییزه ای که مدت بیشتری در زیر برف می ماند می تواند عامل خسارت زا باشد.

🔑سیاهک هندی گندم

 این بیماری موجب کاهش کیفیت دانه های گندم می باشد و خسارت ناشی از کاهش عملکرد در گیاهان آلوده خیلی کم است. در سیاهک هندی فقط بخشی از دانه آلوده می گردد. قارچ Neovossia indica عامل بیماری سیاهک هندی یا کارنال گندم می باشد

روش های کنترل بیمارهای سیاهک گندم

– استفاده از ارقام مقاوم – ضد عفونی بذور با کربوکسین تیرام یا تبوکونازول

– از بین بردن علف هرز های مزرعه

– شخم عمیق بعد از برداشت محصول

– سمپاشی با قارچ کش تیلت، فولیکور

🔑بلایت فوزاریومی گندم

بلایت فوازریومی گندم، بادزدگی یا خوشه سفیدی گندم مهمترین بیماری گندم می باشد که در شرایط آب و هوای گرم و مرطوب می تواند خسارت سنگینی به کشت گندم وارد کند. عامل این بیماری قارچ Fusarium graminearum می باشد که روی بقایایی گیاهی زمستان گذارانی می کند.در اثر آلودگی سنبله های گندم به رنگ صورتی در آمده و بتدریج به سفید رنگ می گردد و دانه ها خشک و چروکیده می گردد.

روش کنترل بیماری فوزاریوم گندم

– استفاده از ارقام مقاوم

– ضدعفونی بذور

– شخم عمیق بعد از برداشت

– حذف علف های هرز گرامینه مزرعه

– تناوب زراعی با گیاه غیر میزبان

– سمپاش با سموم موثر

🔑سفیدک سطحی گندم

عامل بیماری سفیدک پودری یا سطحی گندم قارچ Blumeria graminis می باشد که می تواند تمامی بخش های اندام هوایی گیاه را آلوده کند که موجب بروز لکه های سفید رنگ نمدی روی برگ ها و خوشه ها می گردد که در صورت خنک بودن هوا و رطوبت بالا بیماری بشدت توسعه می یابد و موجب کاهش تعداد و اندازه خوشه و کوچک و کم وزن شدن دانه ها در گیاهان آلوده می گردد. عامل این بیماری در بقایایی گیاهی و علف هرز های موجود در مزرعه زمستان گذارانی می کند.

روش های کنترل سفیدک سطحی گندم

– استفاده از ارقام مقاوم – ضدعفونی بذور

– حذف علف هرز های مزرعه

– شخم عمیق بعد از برداشت محصول

– سمپاشی با سموم موثر

🔑سپتوریوز گندم

بیماری سپتوریوز گندم در شرایط آب و هوایی خنک و مرطوب باعث ایجاد خسارت در مزرعه گندم می گردد. سه گونه قارچ Septoria عامل بیماری سپتوریوز در گندم می باشد که به اندام های هوای گیاه حمله می کنند و موجب بروز لکه های گرد تا بیضوی به رنگ قرمز تا قهوه ای رنگ می گردد که بتدریج مرکز لکه ها خاکستری رنگ و نکروز می شود. عامل این بیماری روی بقایای گیاهی و علف هرز ها مزرعه زمستان گذرانی می کنند.

روش کنترل بیماری سپتوریوز گندم

– تناوب زراعی با گیاه غیر میزبان

– ضد عفونی بذور – حذف علف هرز مزارع

– شخم عمیق بعد از برداشت

– سمپاشی با سموم موثر

🔑پاخوره گندم

عامل بیماری پاخوره گندم قارچ خاکزاد Gaumanomyces graminis می باشد که در پاییز موجب آلودگی ریشه های گندم پاییزه می شود و در فصل بهار به بخش های طوقه و قسمت پایین ساقه توسعه پیدا می کند. آلودگی به این بیماری موجب کاهش پنجه زنی، کاهش رشد، کوتوله شدن گیاه، سفید شدن خوشه و عقیم شدن آن و افتادن گیاه در اثر وزش باد می گردد. عامل این بیماری در بقایایی گیاهی زمستانگذرانی می کند و سمپاشی و ضدعفونی بذور در کنترل آن موثر نیست.

روش کنترل بیماری پا خوره گندم

– تناوب زراعی با گیاه غیر میزبان

– عدم کاشت گندم برای چندین سال در مزرعه آلوده

– شخم عمیق بعد از برداشت

🔑ویروس موزاییک رگه ای گندم

ویروس رگه های گندم مهمترین و شایعترین بیماری ویروسی در گندم محسوب می شود که علائم آن بصورت لکه های نواری کم رنگ تا زرد رنگ بروی برگ ها، کاهش فاصله میانگره ها، کوتوله شدن گیاه، کاهش تعداد و اندازه خوشه ها نمایان می شود.

روش های کنترل بماری ویروسی رگه ای گندم

– استفاده از ارقام مقاوم

– کنترل حشرات ناقل مانند کنه و شته ها

– حذف گندم های خودرو در حاشیه مزرعه و علف های هرز گرامینه چند هفته قبل از کشت.

🔑نماتد سیست گندم

سه گونه از نماتد های سیستی Heterodera latipons, H.avenae, H.filipejevi موجب بروز این عارضه در گندم می گردد. آلودگی گندم به این نماتد ها موجب کاهش پنجه زنی، کاهش رشد گیاه، کوتوله شدن گیاه، کاهش خوشه دهی و کاهش تعداد و وزن دانه ها می گردد. نماتد ها روی ریشه گندم بصورت سیست های کروی سفید تا خاکستری رنگ روی ریشه نمایان می شود که بتدریج به رنگ قهوه ای تیره در می آیند.

روش های کنترل نماتد سیست گندم

– آیش و تناوب زراعی با گیاهان غیرمیزبان

– حذف علف های هرز مزراع

– استفاده از نماتد کش در آبیاری

آفات و بیماری های مختلفی می تواند مزارع گندم را مورد تهدید قرار دهد که در بالا بطور خلاصه مهمترین بیماری های گندم اشاره گردید. کنترل آفات و بیماری های گندم در کنار مدیریت و تغذیه اصولی تضمین کننده تولید محصول با کیفیت و کمیت عالی خواهد بود.

🔴🔴 پیشنهاد میکنیم تا چنانچه نیاز به مشاوره بیشتری در این خصوص دارید به این صفحه (فرم) را تکمیل کنید و وقت مشاوره با گیاهپزشک را رزرو فرمائید. به شما اطمینان می دهیم که با مشاوره از متخصصین ما به بهترین نتیجه ممکن خواهید رسید 🔴🔴